Grip ve Nezle
Grip ve Nezle
Grip, dünyanın en yaygın bulaşıcı hastalıklarından biridir. Genellikle her yıl, kış aylarında salgınlara yol açar. Grip, genellikle, birçok insanın aynı anda hastalığa yakalanmasına neden olan salgınlar yapar. Salgınlar çoğunlukla kışın görülür ama salgın dışı griplere de rastlanılır, insanlar yıl boyunca gribe yakalanabilirler.
Nedenleri
Gribe neden olan virüs, sürekli değişerek bedenin savunma sistemlerini atlatır. Her yıl virüsün yapısı "antijen sürüklenmesi" olarak bilinen bir süreç sonucu değişir ve grip salgınlarına neden olur. Her 30 - 40 yılda bir ise daha büyük bir değişme olur ve dünya çapında bir salgına yol açar. Bazen grip virüsü, daha önceki yapısına benzeyen bir biçime dönüşür; o zaman,ilk virüsle hastalanmış olan kişiler ikincisinin yaptığı hastalığa karşı bağışık olurlar. Grip, insandan insana öksürme ve hapşırmayla bulaşır. Bulaştırıcı kişi öksürüp hapşırınca açığa çıkan virüsü içeren salgı damlacıkları hasta olmayan kişi tarafından solunum yoluyla alınır ve bir ila üç gün içinde grip belirtileri ortaya çıkar.
Gribin yayılmasında hayvanların rolü pek iyi bilinmemektedir. Ev hayvanları kesin olarak hastalığı taşımazlar. Ama çiftlik hayvanlarının, sözgelimi atların ve tavukların, benzeri bir hastalığa yakalandıklarını gösteren kanıtlar vardır. Domuzda hastalık yapan virüsün, insanda gribe neden olan virüsle aynı olduğu bilinmektedir. Gerçekten de domuzun 1918 - 1919'da bir salgın yapmış olan "domuz gribi" nin taşıyıcısı olduğu sanılmaktadır.
Belirtiler
Gripte belirtiler aniden ortaya çıkar. Titreme ve kollarda, bacaklarda, sırtta ağrılar olur. Hastanın başı ve gözleri ağrıyabilir; boğazında iltihap ya da kuruma, öksürük ve burun akıntısı olabilir. Bazı vakalarda kusma ve ishal gibi belirtiler de görülür. Bu sırada hastanın ateşi genellikle normalin üstünde 38.5º - 39ºC arasındadır. Belirtiler ve ateş, iki - beş gün sürer ve hastayı zayıf düşürür. Aynı zamanda hasta kendini depresif hisseder. Ona, gripten sonra bir depresyon evresi geçirmesinin çok normal olduğu ve bunun bir - iki hafta süreceği anlatılmalıdır. Öksürük, öteki belirtiler ortadan kalktıktan sonra da bir ya da iki hafta daha sürebilir.
Gripli hasta bir hekim tarafından muayene edilirse, genellikle boğazdaki iltihap ve ateş dışında bir bulguya rastlanılmaz. Bunlar gribin klasik belirtileridir. Üstelik, söz konusu kişinin bağışıklığı varsa, hastalığı daha hafif geçirir, daha az belirti olur, yalnız biraz ateşi çıkar. Bağışıklık farkı, neden bazı insanların hastalığı ötekilerden daha ağır geçirdiklerini ve neden hasta kişiyle yakın temasta bulunan bazılarının kendilerini hiç de hasta hissetmediklerini açıklar. İnsanlar grip geçirince hastalığa karşı bağışıklık kazanırlar, ikinci bir karşılaşmada bedenin savunma mekanizması hastalığın ortaya çıkmasına engel olur (eğer grip virüsü biçim değiştirmişse savunma mekanizması virüsü tanıyamaz).
Tedavi
Grip bütün yaşlarda görülür ama yaşlılarda daha çok komplikasyon (ihtilat) yapar. En sık rastlanan komplikasyon, akciğer enfeksiyonudur. Hafif bir öksürükten, zatürreye kadar uzanan ağırlıklarda olabilir. Bazen buna virüsün kendisi neden olur ama etken daha çok, gribin zayıf düşürdüğü bedene giren bir bakteridir. Yaşlılarda ve akciğer enfeksiyonu olasılığı daha fazladır. Grip geçiren hasta çok öksürüyorsa, yeşil ya da sarı balgam çıkarıyorsa, göğüs ağrısı ve soluk darlığı varsa doktor çağrılmalıdır. Başka hastalıkları olanlar (akciğer, kalp ya da böbrek hastalığı gibi) gribe yakalanınca, durumu doktorlarına bildirmelidirler; komplikasyonlara karşı antibiyotik almaları gerekebilir.
Grip uzar ve normal seyrini göstermezse, gecikmeden bir doktora gidilmelidir. Çok ender olmakla birlikte virüsün kendisi de zatürreye neden olur. Çok ağır vakalarda grip virüsü, kalbi ya da beyni de etkiler ama bu da son derece enderdir. Günümüzde gribin tedavisi Grip virüsü sürekli biçim değiştirdiğinden hem bedenin savunma mekanizması görevini yapamamakta, hem de aşılama pek etkili olmamaktadır. Ancak yine de okullar, fabrikalar, huzurevleri gibi insanların toplu halde bulundukları yerlerde yaşayan ve akciğer hastalığı ya da yaşlılık gibi nedenlerle daha ciddi komplikasyonlara açık olan kişilere aşı yapılmasının akıllıca olacağını düşünen doktorlar vardır. Grip aşısı tek doz olarak sonbaharda yapılır. Grip aşısı tek doz olarak sonbaharda yapılır. Genellikle yan etki yapmaz ama bazen iğne yerinde iltihaplanmaya ve 24 saat süreyle ateşin hafifçe yükselmesine neden olur.
Nedenleri
Gribe neden olan virüs, sürekli değişerek bedenin savunma sistemlerini atlatır. Her yıl virüsün yapısı "antijen sürüklenmesi" olarak bilinen bir süreç sonucu değişir ve grip salgınlarına neden olur. Her 30 - 40 yılda bir ise daha büyük bir değişme olur ve dünya çapında bir salgına yol açar. Bazen grip virüsü, daha önceki yapısına benzeyen bir biçime dönüşür; o zaman,ilk virüsle hastalanmış olan kişiler ikincisinin yaptığı hastalığa karşı bağışık olurlar. Grip, insandan insana öksürme ve hapşırmayla bulaşır. Bulaştırıcı kişi öksürüp hapşırınca açığa çıkan virüsü içeren salgı damlacıkları hasta olmayan kişi tarafından solunum yoluyla alınır ve bir ila üç gün içinde grip belirtileri ortaya çıkar.
Gribin yayılmasında hayvanların rolü pek iyi bilinmemektedir. Ev hayvanları kesin olarak hastalığı taşımazlar. Ama çiftlik hayvanlarının, sözgelimi atların ve tavukların, benzeri bir hastalığa yakalandıklarını gösteren kanıtlar vardır. Domuzda hastalık yapan virüsün, insanda gribe neden olan virüsle aynı olduğu bilinmektedir. Gerçekten de domuzun 1918 - 1919'da bir salgın yapmış olan "domuz gribi" nin taşıyıcısı olduğu sanılmaktadır.
Belirtiler
Gripte belirtiler aniden ortaya çıkar. Titreme ve kollarda, bacaklarda, sırtta ağrılar olur. Hastanın başı ve gözleri ağrıyabilir; boğazında iltihap ya da kuruma, öksürük ve burun akıntısı olabilir. Bazı vakalarda kusma ve ishal gibi belirtiler de görülür. Bu sırada hastanın ateşi genellikle normalin üstünde 38.5º - 39ºC arasındadır. Belirtiler ve ateş, iki - beş gün sürer ve hastayı zayıf düşürür. Aynı zamanda hasta kendini depresif hisseder. Ona, gripten sonra bir depresyon evresi geçirmesinin çok normal olduğu ve bunun bir - iki hafta süreceği anlatılmalıdır. Öksürük, öteki belirtiler ortadan kalktıktan sonra da bir ya da iki hafta daha sürebilir.
Gripli hasta bir hekim tarafından muayene edilirse, genellikle boğazdaki iltihap ve ateş dışında bir bulguya rastlanılmaz. Bunlar gribin klasik belirtileridir. Üstelik, söz konusu kişinin bağışıklığı varsa, hastalığı daha hafif geçirir, daha az belirti olur, yalnız biraz ateşi çıkar. Bağışıklık farkı, neden bazı insanların hastalığı ötekilerden daha ağır geçirdiklerini ve neden hasta kişiyle yakın temasta bulunan bazılarının kendilerini hiç de hasta hissetmediklerini açıklar. İnsanlar grip geçirince hastalığa karşı bağışıklık kazanırlar, ikinci bir karşılaşmada bedenin savunma mekanizması hastalığın ortaya çıkmasına engel olur (eğer grip virüsü biçim değiştirmişse savunma mekanizması virüsü tanıyamaz).
Tedavi
Grip bütün yaşlarda görülür ama yaşlılarda daha çok komplikasyon (ihtilat) yapar. En sık rastlanan komplikasyon, akciğer enfeksiyonudur. Hafif bir öksürükten, zatürreye kadar uzanan ağırlıklarda olabilir. Bazen buna virüsün kendisi neden olur ama etken daha çok, gribin zayıf düşürdüğü bedene giren bir bakteridir. Yaşlılarda ve akciğer enfeksiyonu olasılığı daha fazladır. Grip geçiren hasta çok öksürüyorsa, yeşil ya da sarı balgam çıkarıyorsa, göğüs ağrısı ve soluk darlığı varsa doktor çağrılmalıdır. Başka hastalıkları olanlar (akciğer, kalp ya da böbrek hastalığı gibi) gribe yakalanınca, durumu doktorlarına bildirmelidirler; komplikasyonlara karşı antibiyotik almaları gerekebilir.
Grip uzar ve normal seyrini göstermezse, gecikmeden bir doktora gidilmelidir. Çok ender olmakla birlikte virüsün kendisi de zatürreye neden olur. Çok ağır vakalarda grip virüsü, kalbi ya da beyni de etkiler ama bu da son derece enderdir. Günümüzde gribin tedavisi Grip virüsü sürekli biçim değiştirdiğinden hem bedenin savunma mekanizması görevini yapamamakta, hem de aşılama pek etkili olmamaktadır. Ancak yine de okullar, fabrikalar, huzurevleri gibi insanların toplu halde bulundukları yerlerde yaşayan ve akciğer hastalığı ya da yaşlılık gibi nedenlerle daha ciddi komplikasyonlara açık olan kişilere aşı yapılmasının akıllıca olacağını düşünen doktorlar vardır. Grip aşısı tek doz olarak sonbaharda yapılır. Grip aşısı tek doz olarak sonbaharda yapılır. Genellikle yan etki yapmaz ama bazen iğne yerinde iltihaplanmaya ve 24 saat süreyle ateşin hafifçe yükselmesine neden olur.
Solunum Sistemi Hastalıkları
- Bronşit
- Grip ve Nezle
- Kabakulak
- Verem (Tüberküloz)
- Zatülcemp
- Zatürre (Pnömoni)