Birçok bilinen ve sık rastlanan göz yaralanması ve rahatsızlığı vardır. Aşağıdakiler sizin karşılaşma ihtimalinizin en kuvvetli olduğu rahatsızlıklardır ve her biri için uygun acil müdahale tarif edilmiştir.

Kornea Sıyrıkları (Çizilmeleri): Kornea, gözünüzün merkezinde ışığı gözünüzün ön tarafından arkadaki retinaya doğru kırma fonksiyonunu gerçekleştiren saydam tabakadır. Retinada görüntülü imajlar beyninize iletilir. Kornea kolayca zedelenir: Bir kum tanesi veya hatta gerektiğinden uzun süre takılan bir kontak lens korneanın hassas dokularını yırtabilir. Bu yaralanma bazan açık havada veya solaryumda uzun süre parlak ışığa maruz kalmaktan doğabilir.

Yaralanma anında derhal başlayan acı ve arkadan gelen devamlı ağrı ve kızarıklık kornea sıyrılmasının ana semptomlarıdır (seyrek durumlarda ağrının saatlerce sonra başlayabilmesine rağmen).

Eğer gözdeki acı herhangi bir yabancı cismi çıkartmak için gözü temizledikten sonra devam ediyorsa: Gözünüzü kapatın ve yumuşak bir gazlı bez veya bir göz bandı ile örtün. Yabancı cismin çıkartıldığından ve ameliyat veya başka bir tedavi gerektiren ciddi bir yaralanma olmadığından emin olmak için derhal tıbbi bakım sağlayınız.

Gözde Kan: Gözün ön bölmesinde gözle görülecek şekilde kan bulunması hyphema (gözün ön bölümünde kan toplanması) denen durumdur. Bu durum, göze isabet eden bir darbeden, gözü delen bir yaralanmadan veya bazı tıbbi durumlardan doğabilir.
Çoğu durumlarda sebebi ne olursa olsun kanama birkaç gün içinde emilip kaybolur. Fakat daha ciddi bir göz yaralanması görülebilir. Bir göz uzmanının bakımını sağlayınız veya kendi doktorunuza muayene olunuz.

Göz Kapağı Yaralanması: Eğer göz kapağı kesilmiş veya hasara uğramışsa göze gevşek olarak temiz gazlı bez kapatınız. Basınç uygulamayınız. Yaralanan kişi için derhal tıbbi bakım sağlayınız.

Retina dekofmanı: Retinanız gözünüzün arka tarafında bulunan ince, şeffaf bir zardır. Retina ışığa hassas olan hücreler (çubuk ve konlar) ihtiva eder. Oksijen ve gerekli gıda maddelerini sağlayan ince kan damarlarından meydana gelmiş bir tabakaya bağlıdır.

Eğer retina kan damarları tabakasından ayrılırsa bu duruma retina dekolmanı denir. Bu duruma bağlı olarak ağrı yoktur fakat belirtiler arasında çakma şeklinde ışıklar algılama ve gözde birçok ince cismin yüzüyor gibi olması duygusu sayılabilir. Görüş bulanık veya çift görme şeklinde olabilir ve genellikle görüş alanınızın bir bölümünün üstünde gölge varmış gibi olur.
Retina dekolmanı tıbbi olarak, kalıcı görüş kaybını veya hasarını önlemek amacıyla derhal müdahale gerektiren acil bir durumdur. Derhal acil olarak göz uzmanı müdahalesini sağlayınız. Görüş bozukluğu rahatsızlık vermiyorsa etkilenen gözü kapatmak gerekmez.

Santral Retina Arteri Tıkanması: Retinaya giden kan damarlarından biri veya birden fazlası tıkandığı zaman sadece bir gözün görüş alanının bir bölümünde veya tamamında bulanıklık veya görüş kaybı farkedebilirsiniz.
Eğer akut görüş bulanıklığı veya kısmi körlük hissederseniz derhal acil tıbbi yardım sağlayınız. Göz doktorunuza veya kendi doktorunuza danışınız veya derhal mahalli acil birime gidiniz.

Akut Glokom: Akut glokomun belirtileri kırmızı ve ağrılı gözdür, görüş bulanıklığı ve sıklıkla ışıklar çevresinde hale görmek rastlanan durumlardır. Bu durum, gözün içindeki sıvıların basıncı çok arttığı zaman meydana gelir.
Bu durum derhal tıbbi bakım gerektiren acil bir durumdur. Derhal doktorunuzla temasa geçin.

Göz Çukuru Selüliti: Göz yuvasının bir enfeksiyonu olan göz çukuru selüliti, etkilenen gözde ağrı, görüş azalması, ateş, göz kapağı şişmesi ve genel durum bozukluğu meydana getirebilir.

Eğer gözünüz ağrır ve şişerse veya gözün hareketi ile bağlantılı ağrı varsa bu durum derhal tıbbi yardım istemeniz gereken acil bir durumdur. Göz doktorunuza veya kendi doktorunuza derhal danışın.

Akut. İris İltihabı: İrisin iltihabı olan iritis ve bununla bağlantılı olan bozukluk uveitis gözün kızarması, görüş bulanıklığı ve ışığa hassasiyet sonuçlarını doğurabilir.

Derhal acil tıbbi yardım isteyiniz.

Akut Konjonktivit: Sıklıkla pembe göz olarak söz edilen konjonktivit, göz kapaklarının üzerindeki şeffaf zarın ve korneya marjına kadar gözün sathını kaplayan zarın iltihabıdır. Buna genellikle bir virüs sebep olur. Aynı zamanda, uyku sırasında bir çapak meydana getirebilen göz akıntısı da olabilir. Görüş bozukluğu ve ışığa hassasiyet de olabilir.

Çoğu durumlarda konjonktivit rahatsızlık verir, fakat görüşünüzü bozmak bakımından zararsızdır. Fakat son derece enfeksiyöz (bulaşıcı) olduğu için başkalarına konjonktivit bulaştırmamak üzere özel tedbirler alın. Yiyecek kab ve aletlerini paylaşmaktan kaçının. Ellerinizi sık sık ve gayet iyi yıkayın.
Acil Müdahale: Eğer gözlerinizde kızarıklık ve çapaklanma varsa ve konjonktivitten şüphe ediyorsanız günde birçok defa suni gözyaşı ile yıkayınız, bunu reçetesiz olarak satın alabilirsiniz. Bu işlem belirtileri hafifletebilir; bu belirtiler genellikle beş günden az veya en fazla yedi güne kadar sürer. Kapalı göz kapaklarının üzerine bir serin kompres (el bezi) uygulayabilirsiniz, bu kaşıntı ve şişkinlik durumlarını rahatlatabilir.

Eğer belirtileriniz düzelmezse veya görme zorluğunuz varsa tıbbi bakım sağlayınız. Ender olarak konjoktivit özel tedaviye cevap verecek olan bakteriler nedeni ile meydana gelmiş olabilir. Eğer konjonktivit kontak lensi olan bir gözde meydana geldiyse derhal bir göz doktoruna gidin.

***

Göze toz, kum, toprak, cam, tahta parçası, sinek.. gibi yabancı cisimler kaçması

â Gözünüzü kesinlikle ovalamayın!

â Gözlerinizi bol suyla yıkayın.

â Cisim çıkmadıysa veya çıkmasına rağmen batmanız geçmediyse göz doktoruna başvurun.

â Gözdeki yabancı cismi kesinlikle elinizle, cımbızla ve diğer sivri uçlu araçlarla çıkarmaya çalışmayın.

Göze yabancı cisim saplanması (Demir tozu, cam, tahta, bıçak,çivi, kalem, iğne, şiş...) :

â Çıkarmaya çalışmadan en yakın hastaneye götürün. Götürürken saplanan cismin hareket etmemesini sağlayın.

Göze Kimyasal Maddeler Kaçması (Deterjanlar, çamaşır suları, insektisitler, asitler, alkaliler, yapıştırıcılar, göz yaşartıcı gazlar, boyalar, solventler, kireç, bazı parfümler..) :

â Gözünüzü hemen suyla bol bol yıkayın. ( En az 10 dakika! ) O anda su bulamazsanız maden suyu, çay, kahve gibi sıvılarla da yıkayabilirsiniz.(Süt hariç!) Unutmayın ki ne kadar kısa sürede ve ne kadar bol yıkarsanız, tedavi o kadar başarılı olur.

â Göz kapağındaki yapışıklıkları önlemek için gözlerinizi sürekli kapatmayın, açık tutmaya çalışın. Göz doktoruna başvurun.

***

Göz yaralanmalarını önleme ve tedavisi

Göz yaralanmalarının %90'ı önlenebilir yaralanmalardır.Yaralanmada ilk yardım yapıldıktan sonra hekim görüşü alınarak yaralanmanın düzeyi araştırılmalıdır.

İLK YARDIM

Göze Birşey Kaçtığında;Asla gözünüzü oğuşturmayın. Üst göz kapağını kirpiklerden tutarak alt göz kapağının derinliklerine kaçan kaçan cismi hareket ettirecek ve birkaç kez göz kırpmak ile cisim gözden çıkacaktır. Gözlerinizi açıp soğuk suyla gözü yıkamanız da yararlı olur. Eğer çıkaramazsanız, uğraşmayın ve hekime başvurun.

Göze Sert BIr Çarpma Olmuşsa;Ağrı ve şişmeyi önlemek için hemen, 15 dakika süreyle soğuk baskı uygulayın (buz ya da soğuk suya batırılmış havlu ya da bez parçası ile).

Göz ya da Kapaklarda Kesi Varsa;Gözü gevşek olarak bandlayın ve hemen hekime başvurun. Asla baskı uygulamayın, gözü oğuşturmayın.

Kimyasal Yanıklar;Gözü hemen suyla yıkayın. Bu sırada göz kapaklarını açmanız gerekir. Başı temiz bir su kaynağının (kabın) içine sokup gözlerinizi açarak da yapabilirsiniz. Bu işlem en az 15 dakika sürmelidir. Bu arada gözün oynatılması (sağa-sola, yukarı-aşağı), iyice yıkanmasını sağlar. Kapama uygulamayın. Yıkadıktan sonra hekime başvurun.

***

En önemlisi göz yaralanmasından korunmaktır:

Evde ne yapalım?

Günlük yaşantımıızda kullandığımız pek çok madde gözle değdiğinde ciddi yanmalarlyanıklar yapar. 0 nedenle; spreyleri kullanırken (saç spreyi, sprey deodorant, spreyli temizlik araçları) Çok dikkatli olun ve gözünüze gelmemesi için çıkış deliğini dışarıya ve göz seviyesinden aşağıya ayarlayın.

* Kimyasal sıvılar , deterjanlar, amonyak türü maddelerin (temizlikte ve diğer amaçla kullanın) kulianma kılavuzlarını dikkatlice okuyun. Her kullarııştan sonra ellerinizi iyice yıkayın ki, göze bulaşma olmasın.
*Yağda kızartma yaparken, kızgın yağın sıçramasını önlemek için tencere ve tavaya kapak kullanın.
* Çok kuwetli kimyasal kullanmanız gerektiğinde göze teması engellemek için gözlük {mümkünse özel gözlük) kullanın.
*Güneş lambaları (ultraviyole) kullanırken opak camlı gözlük kullanın.
*Özellikle çocuklar çevrede iken bıçak, çatal gibi araçların kullanımına özen gösterin.
İşyerinde
Pek Çok cisim ummadığımız şekilde uçarak gözünüze çarpabilir ve göze zarar verir.
*İşinizde metal ya da diğer parçacıkların göze çarpma riski varsa (marangoz, demirci) mutlaka özel iş gözlüğü kullanmalısınız.
*Kaynağa bakmak çok tehlikelidir. İşiniz bunu gerektiriyorsa özel gözlük kullanmalısınız.
*Tanımadığınız bir aleti kullanırken mutlaka kullanım kılavuzunu okumalı ya da yardım istemelisiniz.
*İşe başlarken "gözlerimi uçan parçacıklardan, dumandan, tozdan nasıl korurum?" diye düşünmelisiniz.
Çocuklarla
Uygun biçimde kullanimazsa pek çok oyun ve oyuncak göze zarar verebilir
*Çocuklara oyuncak seçerken yaşlarını ve sorumluluk alma derecelerini gözönünde bulundurun. Özellikle çat- pat, dart ve oyuncak tabancaları satın almayın. Ayrıca çocukların kağıt külah içinden üfleyerek uzağa fırlattıkları kağıt parçaları ile oluşturdukları bir oyun ülkemizde çok yaygındır. Bu kağıt parçalarının içine iğne koyabilmektedirler. Bu çok tehlikelidir. Bu oyunu yasaklamalısınız.
*Çocukların tehlikeli bir oyun oynadıklarını gördüğünüzde bunları engellemelisiniz: Kartopu gibi, sönmemiş kireç kalıntılarına taş atmak gibi, şişelerle koşmak gibi.
*Çocuklara makas gibi, kalem gibi tehlikeli olabilecek cisimleri nasıl kulianacaklarını öğretmelisiniz.
Bahçede/Tarlada
*Buğday başakları da dahil pek çok bitki çarptığında göze zarar verir. Özellikle dikenleri varsa. AIçak dallı ağaçların yanında dikkatli olunmalıdır.
*Odun kırma işlemi, fırlayan parçacıklar nedeniyle önemli bir yaralanma nedenidir. Özel dikkat belki de gözlük takılması gereklidir.
Havaifışek
Havaifişekler her yaş grubu için çok önemli bir göz yaralanması nedenidir.
*Patlayıcı olan türleri kullanılmamalıdır.
*Çocukların havaifişek ile ilişkisi olmamalıdır.
*Havaifışek atılırken yakınında olunmamalıdır.
Tüm öneriler bir uzun listeden kısa bir derlemedir. Biliniz ki; bir işi yaparken "gözü nasıl korurum?"diye düşünmeniz bile yeterli ve önemli bir önlemdir.
UNUTMAYIN erken, doğru tedavi ile görme korunur ancak yine unutmayın ki, korunma ve ilk yardım Çok daha önemlidir.