Gözlerde herhangi bir sebepten dolayı ortaya çıkan her türlü kayma, şaşılık olarak adlandırılır. Görme sorunu açısından bazen sebep, bazen de sonuçtur.

Bebeklerde bazen değişik bir durum daha mevcuttur: Yalancı Şaşılık! Aslında kayma mevcut değilken, sanki varmış gibi algılanmasıdır. Burun kökü gelişimi daha tamamlanmadığı için görülen bir durumdur ve sık görülür.

Şaşılık bazen hayati bir sorunun habercisi de olabilmektedir: Bunlardan en sık görüleni Retinoblastom denilen bir çeşit göziçi kanseridir. Bir diğer durum ise beyin tümörü sebebiyle göz kaslarının düzgün çalışamaması sebebiyle kayma ortaya çıkmasıdır.

Görüldüğü gibi şaşılık, sadece kozmetik ve görsel bir sorun değil, bazen çok daha önemli ve hayatı riske atan hastalıkların uyarıcısı olmaktadır.

Şaşılık, doğuştan da olsa sonradan da ortaya çıksa halk arasında bilinen görüşün aksine zaman geçmesiyle kendiliğinden iyileşen bir hastalık değildir. Şüpheli bir durumda bile en kısa zamanda bir göz doktoruna başvurulmalı ve ön muayenesi yaptırılmalıdır çünkü kısa süren bir muayene bazen sadece hastanın gözünü değil, hayatını da kurtaracaktır.

Şaşılık şikayeti ile başvuran hastanın öncelikle gözlük muayenesi yapılır. Hastaların önemli bir kısmı gözlükten fayda görmektedir. Bir grup hastanın şaşılığı sadece bu şekilde düzelebilmekte iken diğer grup hastada cerrahi de gerekli olmaktadır. Tedavi yöntemleri bunlarla sınırlı değildir. Bu kısa yazıya sığdırılamayacak kadar çok sayıda teşhis ve tedavi yöntemleri vardır.

Kaç çeşit Şaşılık vardır ?

Bir kaç çeşit sınıflama mevcut olmasına karşın, burada en sık rastlanılanlardan kısaca bahsedilecektir.

- Küçük Yaşta Kaymalar :

Nedenleri :

- Zor Doğum, - Zor hamilelik dönemi veya Hamilelikte geçirilen ağır hastalıklar - Annenin hamilelik sırasında bazı ilaçları kullanması - Anne - baba' nın Akraba olması ( Kan Bağı çoook uzaktan bile olsa !! ) - Küçük yaşta geçirilen ağır ve ateşli hastalıklar - Küçük yaşta geçirilen havaleler - Şiddetli Düşme - Görme bozukluğu olanlar - Ailede gözü kayan veya göz bozukluğu olanlar
Çeşitleri :

- Tek Gözde devamlı Kayma : En sık rastlanan türdür. Genelde içe kayma şeklindedir ve kaymaya sıklıkla Hipermetropi / Hipermetropik Astigmatizma eşlik eder. Bazen de dışa kayma şeklindedir ve buna genellikle Miyopi / Miyopik astigmatizma eşlik eder.
- İki Gözde Kayma: Bu çeşit kaymalarda anne-baba daha üzgündürler; halbuki iki gözün kayması daha kolay tedavi edilir.
- İki Gözde Arada Kayma - Tek Gözde Arada Kayma

Bu son iki tür genelde daha kolay tedavi edilirler.

Tedavi : Nedene yöneliktir; ama burada en sık rastladığımız Tek Gözde Devamlı Kayma' nın tedavisi üzerinde duracağız.

- En önemlisi çocuğun Göz Doktoruna erken götürülmesidir: çünkü 1 yaşında 2 ayda düzeltilebilecek kayma, 4 yaşında 2 senede, 7 yaşında 3 senede, 10 yaşında 4 senede belki düzelebilir !!!
- Önce varsa görme kusuru düzeltilmeli ve gerekli gözlükler verilmelidir.
- Sonra gerekirse kapama yapılmalıdır.
- Eğer kapama yapılamazsa, göz bebeğini büyütücü ilaçlarla kapama etkisi sağlanmalıdır.
- Gerekirse özel aletlerle pleoptik tedavi uygulanmalıdır.
- Yeterli olmayan durumlarda cerrahi müdahale yapılmalıdır:

İleri Yaşlarda Göz Kaymaları:

Genelde trafik kazası, darbe gibi travmalardan sonra veya Diabet, Beyin veya Göz tümörleri gibi nedenlerden oluşurlar:

Tedavileri nedene yöneliktir

Yalancı Şaşılık

Çocuğundaki kaymaları, 'Yalancı şaşılık' olarak kabul eden birçok aile doktora başvurmuyor. Ancak uzmanlar kayma sorunlarının doktor tarafından incelenmesi gerektiğine dikkat çekiyor. Çünkü, kayan göz tembelleşiyor. Tedaviye geç kalındığında ise göz tembelliği düzelmiyor

Şaşılık, doğuştan ya da sonradan ortaya çıkabiliyor. Uzmanlar, aileleri 'Çocuğunuzun gözünde kayma varsa beklemeden göz hastalıkları uzmanına başvurun' diye uyarıyor. Çünkü kayan göz tembelleşiyor. Göz tembelliği tedavisi ise 6-7 yaşına kadar yapılabiliyor. Geç kalındığında kayma düzeltiliyor ancak göz tembelliği düzelmiyor. Dünya Göz Hastanesi'nden Doç. Dr. Kemal Dikici, şaşılık hakkında şöyle bilgi veriyor: 'Çocukluk döneminde görülen göz kaymaları, doğumdan itibaren ortaya çıkan kaymalar ve ileriki yaşlarda ortaya çıkan kaymalar olarak iki ana grup altında ele alınıyor. Özelikle doğumdan sonraki ilk birkaç ay içinde ortaya çıkan kaymalar genellikle her iki gözde içe kayma şeklinde ortaya çıkan ve ailenin de fark ettiği belirgin kaymalardır. Bu tür kaymanın bebeklerde burun kökü geniş olduğu için görülen 'Yalancı şaşılık' diye tarif ettiğimiz tablodan ayırt edilmesi büyük önem taşıyor. '

İhmal etmeyin

Özellikle çocuk hekimlerinin şaşılık konusunda titiz davranması gerektiğini kaydeden Dikici, ''Bebek büyüsün kendiliğinden düzelir' diye yapılan ertelemeler ileride belki de düzeltilmesi mümkün olmayacak göz tembelliği gibi ciddi sorunların ortaya çıkmasına neden olabilir' diyor. Gözde bir kırma kusuru varsa okul çağına gelmeden mücadele edilmesi gerektiğini vurgulayan Kemal Dikici, şöyle konuşuyor: 'Kaymanın düzeltimesi için aileye çok fazla görev düşüyor. Gözlük düzgün olarak taktırılmalı. Klasik yöntem olarak sağlam gözün kapatılması az gören gözün çalıştırılmasıyla uygulanan tedavi var. Gözün kapatılma süresini göz tembeliğinin derinliği belirliyor.'

Doç. Dr. Kemal Dikici, göz kusuru tespit edilen bebeklere üç-dört aydan itibaren takabileceği gözlükler verdiklerini belirterek gözlük seçimi hakkında şöyle konuşuyor: 'Bu gözlüklerin seçiminde uygun çerçeve ya da camların seçimi oldukça önemli. Bunlardan herhangi birisindeki rahatsızlık özellikle çerçevenin uygun olmaması, bebeğin camların ortasından bakmaması bebeğin huysuzlanmasına ve sonuç olarak ailenin bu gözlüğü taktırmadaki başarısızlığı ile sonlanacaktır.' Bazı hastalarda sadece gözlük vermekle tedavinin bitmediğine dikkat çeken Dikici, ameliyat hakkında bilgi veriyor: 'Belirli periyodlarda takip edilen bebekteki kayma miktarı verilen camlarla tam olarak bazen düzelmemektedir. Böyle bir durumda bebeğin büyümesini beklemeden en kısa süre içinde göz eksenlerini paralel duruma getirmek için ameliyat planlanmalı. Genelde bir yaşından önce ameliyat yapıyoruz. Tabii ki herhangi bir kırma kusuru tespit etmediğimiz durumlarda ise özellikle ameliyatı planlamadan önce bu kaymayı izah edecek herhangi başka bir sebep olup olmadığı oldukça önemli. Burada göz muayenesi çok dikkatle yapılmalı.'

Ani kaymalara dikkat!

Ailenin birden fark ettiği aniden ortaya çıkan şaşılığın tümörü işaret edebileciğini belirten Kemal Dikici, 'Böyle bir tablonun altında basit bir kayma olgusu olabileceği gibi çocukluk çağının kafa içi tümörlerini nadir de olsa gözardı etmemeliyiz.

Böyle bir şüpheyi ortadan kaldırmak için özellikle çocukta göz dibi muayenesi dikkatli bir şekilde yapılmalı. Görme sinirinin rengi, şekli ve yapısında herhangi bir anormal görüntü varsa bu tabloyu izah etmek için gerek nörolojik muayenenin yanı sıra radyolojik tetkiklerden özellikle MR (manyetik resonans) ve bilgisayarlı beyin tomografisi (BBT) istenmeli.'

Bu şikayetlere dİkkat!

Aşağıdaki şikayetlerin görüldüğü çocuk ve bebeklerin göz hastalıkları uzmanı tarafından muayene edilmesi gerekir

Baş ve göz ağrısı

Bulantı ve baş dönmeleri

Çift görme şikayeti varsa

Bir şeye bakmak istediğinde başını çeviriyor ve eğik tutuyorsa

Başı sık olarak bir yana doğru eğik duruyorsa veya bir omuz yukarı kalkık duruyorsa

Yürürken çok sık takılıp düşüyorsa

Gözün birini sık sık kapatıyorsa

Çok sık göz kırpması varsa

Adım adım tedavi

Bebekte yapılacak damlalı göz muayenesi her hangi bir kırma kusurunun olup olmadığı yönünde önemli bir bilgi veriyor.

Kırma kusurunun olup olmaması gözde tedavi yaklaşımını değiştiriyor

Özel testlerle kayma nedeni belirleniyor

Nedene bağlı tedavi yapılıyor

Tümör ise tümörün tedavisi sağlanıyor

Gözlükle düzeleceğine inanılıyorsa hemen gözlük veriliyor

Göz kusuruna bağlı olanlar gözlüğü takınca şaşılık düzeliyor. Bir de göz kusuru yok ama kaymanın görüldüğü durum var. Kesin tedavisi ameliyat.

Tümör tespit edildiğinde...

Doç. Dr. Kemal Dikici, tümör tespit edildiğinde tedavide izlenen yolu anlattı: 'Bu durumda beyin cerrahisinin devreye girmesi kaçınılmazdır. Şaşılık ameliyatından önce hayati tehdit eden diğer tablonun düzeltilmesi gereklidir.

Ailenin tabii ki her kayması olan bebek veya çocukta aklına hemen tümörü getirmesi doğru değildir. Ama en azından ailenin ilgili olması zamanında tespit edilen tabloların daha kolay ve erken zamanda tedavi edilmesini kolaylaştırır.'