vitamin eksikliği

A VİTAMİNİ (Retinol)

İnce barsaklarda ve karaciğerde betakaroten maddesinin A vitaminine dönüşümü ile oluşan ve karaciğerde depolanan bir alkoldür.

A vitamini eksikliğinde görülen rahatsızlıklar:

� Gece körlüğü

� Deride kuruluk

� Gözlerde kuruluk

� Enfeksiyonlara eğilim

Günlük ihtiyaç: 5000 IU/gün

Kaynaklar: Havuç, domates, yeşil sebzeler, dana ve koyun karaciğeri, balık ve balık yağı.

B1 VİTAMİNİ (Tiamin)

Besinlerle alınarak barsaktan emilen, vücutta pek depolanmayan ve karbonhidrat metabolizmasında etkin rolü olan bir vitamindir. B1 vitamini eksikliğinde beriberi hastalığı meydana gelir.

Hastalığın belirti ve bulguları arasında aşağıdakiler sayılabilir:

� Kas krampları, hissizlik

� İştahsızlık, baldırlarda ağrı

� Sinir bozuklukları

� Ödem, karında ve akciğer zarında sıvı oluşumu

� Çarpıntı, nefes darlığı, boyun damarlarında dolgunluk

� Kalp büyümesi, yüksek debili kalp yetmezliği

Tedavi: Tiamin hidrokloid 20-50mg/gün 2 hafta süreyle ağızdan veya kas içine verilir. İlk 48 saat içinde görülen klinik düzelme tanı koydurucudur.

K Vitamini yağda eriyen vitaminlerdendir.Kan pıhtılaşmasında önemli rol oynar. Lahana, karnıbahar, ıspanak ve diğer yeşil sebzelerde, soya fasülyesi ve tahıllarda bulunur.Genellikle vücutta barsak bakterileri tarafından sentez edilir.

Vücuttaki Fonksiyonları

* Kan pıhtılaşmasını sağlar.
* Bazı çalışmalar özellikle yaşlılarda kemkleri güçlendirdiğini göstermektedir.
* Pıhtılaşmada ve kemik yapımında kalsiyum'a yardımcıdır.

Eksiklik Belirtileri

Kontrolsuz kanamalara neden olan K vitamini eksikliği malabsorbsiyon hastaları hariç ender görülür.Doğumdan sonraki ilk 3-5 gün içerisinde barsak florası henüz tam gelişmemiş olduğundan K vitamini eksikliği vardır.

Günlük Vitamin K ihtiyacı:

Genellikle sebzelerle alınan günlük 60-85 mg. herhangi bir eklemeye gerek kalmadan yeterli olmaktadır.

E Vitamini yağda eriyen vitaminlerdendir.Alfa,beta,gama ve delta tokoferolleri içerir. Bitkisel yağlar ve buğday tanesi en iyi kaynağıdır. Isıya karşı sabit ve pişirilmeye dayanıklıdır.

Vücuttaki Fonksiyonları

* En iyi Antioksidandır.Hücre zarı ve taşıyıcı moleküllerin lipid kısmını stabilize ederek hücreyi serbest radikaller, ağır metaller, zehirli bileşikler, ilaç ve radyasyonun zararlı etkilerinden korur.
* İmmun sistemin aktivitesi için gereklidir.Timus bezini ve alyuvarları korur.Virütik hastalıklara karşı bağışıklık sistemini geliştirir.
* Göz sağlığı için hayati önem taşır.Retina gelişimi için gereklidir.Serbest radikallerin katarakt yapıcı etkilerini önler.
* Yaşlanmaya karşı koruyucudur.Serbest radikallerin dokular, deri ve kan damarlarında oluşturduğu dejenaratif etkiyi önler.Yaşlanmayla ortaya çıkan hafıza kayıplarını da önleyici etkisi vardır.

Eksiklik Belirtileri

* Çocuklarda hemolitik anemi ve göz bozuklukları
* Yetişkinlerde Dengesiz yürüme, konsantrasyon bozukluğu, düşük tiroid hormonu seviyesi, sinir harabiyeti, uyuşukluk, anemi, bağışıklık sisteminde zayıflama.

D Vitamini yağda eriyen vitaminlerdendir. Daha çok iki şekilde bulunur.Bunlardan aktif ergosterol, kalsiferol ve D2 vitamini gibi adlarla da bilinen ergokalsiferol ışınlanmış mayalarda bulunur.Aktif 7-dehidrokolesterol ve D3 vitamini gibi adlarla da anılan kolesalsiferol ise insan derisinde güneş ışığı ile temas sonucu meydana gelir ve daha çok balık yağında ve yumurta sarısında bulunur. Isıya karşı sabit ve pişirilmeye dayanıklıdır.Yüksek miktarlarda alınması toksik reaksiyonlara (zehirlenme) neden olabilir.

Vücuttaki Fonksiyonları

* İnce barsaklardan kalsiyum ve fosforun emilimini düzenleyerek kemik büyümesi, sertleşmesi ve tamiri üzerinde etkili olur.
* Raşitizmi önler
* Böbrek hastalıklarında düşük kan kalsiyumu seviyesini düzenler.
* Postoperatif kas kasılmalarını önler.
* Kalsiyumla birlikte kemik gelişimini kontrol eder.
* Bebekler ve çocuklarda kemik ve dişlerin normal gelişme ve büyümesini sağlar.

Henüz kanıtlanmamış olası etkileri:

Artrit, yaşlanma belirtileri ,sivilce,alkolizm, kistik fibrozis uçuk ve herpes zoster tedavisi, kolon kanserinin önlenmesi.

Vitamin D alınımına dikkat edilmesi gereken durumlar:

A Vitamini yağda eriyen vitaminlerdendir.Balıkyağında, karaciğerde, tereyağı ve kremada, peynirde, yumurta sarısında bulunur.Sonradan A vitamini (retinol) ne dönüşecek olan Beta Karoten ve diğer karotenoidler ise yeşil yapraklı ve sarı sebzelerde ve tahıllarda bulunur.A vitamini karaciğerde depolanır. Isıya karşı sabit ve pişirilmeye dayanıklıdır.Yüksek miktarlarda alınması toksik reaksiyonlara (zehirlenme) neden olabilir. Vitamin A miktarı Retinol Equivalant ile ölçülür.

Vücuttaki Fonksiyonları

* Sağlıklı deri ve saçlar için gereklidir.
* Diş, dişeti, ve kemik gelişiminde önemli rol oynar
* Normal iyi görme de ve gece görme de etkilidir.
* Bağışıklık sistemini kuvvetlendirir.
* Akciğer, mide, üriner sistem ve diğer organların koruyucu epitelinin düzeninde rol oynar.

Eksiklik Belirtileri

* Gece körlüğü
* Xerophthalmia ( korneanın anormal kuruması ve kalınlaşması = göz kuruluğu)
* Bağışıklık sisteminin zayıflaması, enfeksiyonlara elverişli hale gelme
* Akne (sivilce) oluşumunda artış
* Yorgunluk
* Diş, diseti ve kemiklerde deformiteler

Aşırılık ve Zehirlenme Belirtileri

* Karaciğer bozuklukları

Kobalamin olarak ta adlandırılan B12 suda eriyen bir vitamindir. Diğer suda eriyen vitaminlerden farklı olarak vücut dokularında depolanabilir. Bu yüzden eksiklik belirtilerinin ortaya çıkması yıllar alabilir.

Vitamin B12 hayvansal gıdalarda bulunur.Karbonhidratlar, protein ve yağların işleme tabi tutulması için gereklidir. Özellikle sinir hücrelerinin büyümesi ve tüm hücrelerin tamirinde önemli rol oynamaktadır.Protein oluşumunda aminoasitlerin işlevinde rol oynamaktadır. Folic asit ile bileşimi sinir hücrelerinin kılıflarının korunabilmesi ve DNA sentezi için gereklidir; sinir iletilerini kolaylaştırır.

B12 vitamini ince barsaklarda emilir. Diyetle yetersiz alınım, bazı hastalıklar sebebi ile ince barsaklardan yetersiz emilim B12 vitamin eksikliğini oluşturur.

Hafif derecede B12 eksikliği çok sık görülür. Uyuşukluk, unutkanlık, sabahları yataktan yorgun kalkma gibi belirtiler verir.

Ağır vitamin B12 eksikliğinde ise sinir fonksiyonlarının bozulduğu kronik hastalıklar ortaya çıkmaktadır. alıcı sinir harabiyetine yol açabilir.

Pyridoxine olarak ta adlandırılan B6 vücutta depolanmayan ve suda eriyen bir vitamindir. Diyetle veya ek vitamin olarak mutlaka alınmalıdır.

Vücutta diğer birçok vitaminden daha fazla hayati fonksiyonları destekleyici rol oynar. Karbonhidrat, yağ ve protein metabolizmasında yer alır. Hormonlar, kırmızı kan hücreleri, sinir hücreleri, enzimler ve prostoglandinlerin oluşumunda rol oynarlar. Ayrıca B6 vitamini iştahımızı, ağrıya karşı duyarlılığımızı, uyku düzenimizi, ruh durumumuzu etkileyen serotonin adlı maddenin yapımında da etkili olmaktadır.B6 vitamini eksikliğinde ani uykusuzluk ve santral sinir sisteminin çalışmasında bozukluklar oluşmaktadır.

B6 vitamini bağışıklık sistemini güçlendirir, kolesterol birikimine engel olarak kalbi korur, böbrek taşı oluşumunu engeller. karpal tunel sendromu, adet öncesi gerginlik sendromu, artritler, allerjiler , geceleri oluşan bacak kramplarının tedavisinde de kullanılır.

Vitamin B6 eksikliği belirtileri:

Pantotenik Asit olarak ta adlandırılan B5 vitamini hem hayvansal hem de bitkisel kaynaklarda bulunabildiğinden dolayı yunanca "heryer" anlamına gelen "pantos" sözcüğünden kökenini almıştır. Vücutta depolanmayan ve suda eriyen bir vitamindir.

Pantotenik asit karbonhidratlar, yağlar ve proteinlerin enerjiye çevrilmesinde bir katalizör olarak hayati rol oynayan Koenzim A nın üretiminde zorunlu bir parçadır. Asetilkolin gibi sinir iletimini sağlayan maddelerin üretimine katılır. Çeşitli böbrek üstü bezi hormonları, steroidler ve kortizonun oluşumunda hayati rol oynadığı için antistres vitamini olarak da tanımlanır. Depresyonla savaşmakta olan faydasının yanı sıra mide barsak sisteminin normal çalışmasına yardımcı olur; kolesterol, D vitamini, kırmızı kan hücreleri ve antikorların üretimi için gereklidir.

Kanıtlanmış Yararları:

*Normal büyüme ve gelişmeyi destekler.
*Yiyeceklerin enerjiye dönüştürülmesine yardım eder.
*Birçok vücut materyalinin sentezine yardımcı olur.
*Böbrek üstü bezinin fonksiyonunu destekler,
*Enerji metabolizmasında gereklidir.

Kanıtlanmamış Yararları:

*Yara iyileşmesini uyarır.

Niasin, Niasinamid veya Nikotin Amid olarak ta adlandırılan B3 vitamini sindirim için gerekli olan hidroklorik asit üretimi için olduğu gibi , protein, yağlar ve karbonhidrat metabolizması için de tüm insanlar tarafından gereksinim duyulan zorunlu bir besindir.

B3 vitamini kan dolaşımını düzenler, sağlıklı bir deri sağlar ve santral sinir sisteminin çalışmasına yardımcı olur. Beyin ve hafızanın ileri fonksiyonlarını denetlemesinden dolayı şizofreni ve diğer zihinsel hastalıklarda tedavi edici rol oynar. Son olarak yeterli B3 düzeyleri insülin ile estrojen, progesteron ve testesteron gibi cinsiyet hormonlarının sentezi için hayati rol oynamaktadır.

B3 vitamini eksikliğinde Pellegra adı verilen ve sinir sisteminde fonksiyon bozukluğu, mide barsak sistemi bozukluğu, ishal, zihin bulanıklığı, depresyon, ve ağır dermatit ve çeşitli cilt lezyonları ile karakterize bir hastalık
oluşur. Son zamanlarda kan kolesterolunu ve trigliseritini yan etki olmadan emniyetle düşürebildiği için doktorlar tarafından bu amaçla sıklıkla kullanılmaktadır. Ancak B3 vitamininin kullanımında doz ayarlaması mutlaka doktor tarafından yapılmalıdır.

Riboflavin olarak da adlandırılan B2 vitamini enerji üretimi, enzim fonksiyonu, normal yağ asidi ve aminoasit sentezi için önem taşımaktadır.. Serbest radikallerin toplayıcısı olan glutathion un üretimi için gereklidir.

Riboflavin suda eriyen bir vitamindir ve vücutta depolanmaz. Karaciğer, böbrek ve kalpde sadece birkaç dakika kalır. Bu sebeple dışarıdan alınması gerekmektedir.

Ağır Riboflavin eksikliğine nadir olarak rastlanır. Alkoliklerde görülebilir. Ancak çok ağır olmasa da tehlikeli düzeyde Riboflavin eksikliği yaşlıların yaklaşık yüzde 33 ünde görülebilmektedir.


Riboflavin hücre enerji üretimini arttırdığı için migren tipi baş ağrılarının önlenmesinde etkili olabilmektedir. ( Migrenin kan damarlarında üretilen enerjinin azalmasıyla oluştuğuna inanılmaktadır. 1994 de yapılan bir çalışmada yüksek dozlardaki riboflavinin baş ağrılarının tedavisinde etkili olduğu
gösterilmiştir.)

Riboflavin ışığa karşı oldukça hassastır. Açık yeşil sebze ve meyvelerde bulunan bu vitamin özelliğini çok çabuk kaybeder. Boş mideye alındığında sadece % 15 i emilebilir. Fazla miktarda alınan Riboflavin idrar ile atılır ve idrarı hafif bir sarı yaşil renge boyar.

Thiamin olarak da adlandırılan B1 vitamini merkezi sinir sistemi sağlığını korumakta önemli bir rol oynar. Yeterli B1 düzeyleri zihinsel fonksiyonun korunmasında bize yardımcı olur. B1 düzeylerinde ki yetersizlik ise gözlerde güçsüzlük, zihin bulanıklığı ve fiziksel koordinasyonda bozukluğa sebep olur.

B1 vitamini kan hücrelerinin oluşumu ve sağlıklı bir dolaşım sistemi için gerekli olan hidroklorik asit in üretiminde rol oynar. Ayrıca karbonhidratlardan enerji üretiminde, kalp ve sindirim sistemi kaslarının tonusunun korunmasında anahtar rolü vardır.

Diğer B vitaminleri gibi B1 vitamini de suda eriyen vitaminler sınıfındandır ve vücutta depolanmaz. Bu sebeple her gün yeterli miktarda B1 vitamini alınması gerekmektedir.Diğer B vitamini kompleksleri ile birlikte alındığında tek başına yapacağı etkiden daha fazla etki oluşturur.

B1 Vitamini Eksikliğinde Görülen Belirtiler:

* İştah azalması
* Sindirim bozukluğu
* Kabızlık
* Yorgunluk
* Başağrısı
* Sinir ve dolaşım sistemi hastalıkları
* Kas krampları
* Ödem

C vitamini alındıktan en az iki saat sonra ince bağırsak tarafından emilir. Günlük tüketim miktarı 100 mg ile 150 mg arasında olduğunda vücut tarafından yüzde 75 i emilirken alınan miktar 1000 mg çıktığında sadece yüzde 50 kadarı emilebilinmektedir. C vitamini yüksek dozda tüketildiğinde B vitaminini azaltmakta ve bazı toksik etki yapan vücutlarda böbrek taşı oluşmasına neden olmaktadır. Günlük C vitamini alım miktarı sigara içenlerde normal insanın iki katı kadar olmalıdır. Hamileler, sporcular da günlük dozun üzerinde C vitamini kullanabilir. Yetişkinlerde günlük kullanım miktarı 75 mg ile 100 mg arasında olması yeterlidir. Sporcularda günlük doz 250 mg ile 500 mg arasında kullanılabilir. C vitamini diğer vitaminlere oranla çok dayanıksızdır. Onun için tüketim öncesi gıda maddelerinin hazırlanması sırasında titiz davranmak gereklidir. Doğal yolla alınan C vitamini emilimi saf olarak alınan vitaminden daha fazladır.

Unutulmamalıdır ki dengeli beslenme programlarıyla günlük vitamin ihtiyaçları rahatlıkla karşılanabilir. Yeşil sebze ve meyveler güzel sofralara...

C vitamininin yararları

* Demir emilimini artırır.

Kobalamin olarak ta adlandırılan B12 suda eriyen bir vitamindir. Diğer suda eriyen vitaminlerden farklı olarak vücut dokularında depolanabilir. Bu yüzden eksiklik belirtilerinin ortaya çıkması yıllar alabilir.

Vitamin B12 hayvansal gıdalarda bulunur.Karbonhidratlar, protein ve yağların işleme tabi tutulması için gereklidir. Özellikle sinir hücrelerinin büyümesi ve tüm hücrelerin tamirinde önemli rol oynamaktadır.Protein oluşumunda aminoasitlerin işlevinde rol oynamaktadır. Folic asit ile bileşimi sinir hücrelerinin kılıflarının korunabilmesi ve DNA sentezi için gereklidir; sinir iletilerini kolaylaştırır.

B12 vitamini ince barsaklarda emilir. Diyetle yetersiz alınım, bazı hastalıklar sebebi ile ince barsaklardan yetersiz emilim B12 vitamin eksikliğini oluşturur.

Hafif derecede B12 eksikliği çok sık görülür. Uyuşukluk, unutkanlık, sabahları yataktan yorgun kalkma gibi belirtiler verir.

Ağır vitamin B12 eksikliğinde ise sinir fonksiyonlarının bozulduğu kronik hastalıklar ortaya çıkmaktadır. alıcı sinir harabiyetine yol açabilir.

Pyridoxine, pyridoxal, pyridoxamine gibi suda eriyen bir gurub madde bu vitamin olarak bilinir.

Suda eriyen vitamin olduğundan vücutta depolanamaz, günlük gereksinin hergün alınmalıdır.

B 6 vitamini tüm diğer vitaminlerden daha fazla canlılık fonksiyonları için gereklidir.

Protein, karbonhidrat ve yağların metabolizmasında yer alan bir ko-enzimdir. B 6 vitamini bir çok hormonun yapılması, kırmızı kan hücrelerinin yapılması, sinir sisteminin bazı taşıyıcı moleküllerinin yapılmasında ve daha bir çok fonksiyon için gereklidir.

Beyinimizde serotonin adı verilen ve bulunduğumuz ruh durumunun belirlenmesinde, uyku ve iştah açıklığımız için önemli olan bir taşıyıcı molekülünde yapılması için gereklidir. Ağrıya duyarlılığımızda da B 6 vitamini önemli bir yer tutar.

B 6 vitamini eksikliğinde uyku sorunları belirir ve ciddi beyin fonksiyon bozuklukları gözlenir.

Depresyon, kusma, anemi, deri problemleri, zayıflamış bağışıklı sistemi yanıtları B 6 vitamin eksikliğinde görülür.

Bebeklerde B 6 vitamin eksikliğinde hırçınlık, aşırı reaksiyonlar vermek ve ileri durumlarda ise havale görülür.

Eğer gözlerinizin sağlıklı kalmasını istiyorsanız, saçlarınız ve kemik yapınızın öneminin farkında iseniz, A vitaminini ihmal etmeyin.

A vitamini, iyi bir görüş sağlar. Özellikle gözler için çok faydalıdır. Sağlıklı bir cilt, saç ve kemik yapısı için gereklidir.

Enfeksiyona karşı koymayı sağlar.

Hücrelerin sağlığı ve yenilenmesi açısından önemlidir. Özellikle anne karnındaki bebeğin sağlıklı gelişimi için hamilelerin A vitamini alması gerekir.

Henüz ispatlanmamış faydaları:

Sebze ve meyvelerde çok fazla bulunan A vitamini ve betakarotenin, kanser oluşumunu ve kalp krizi riskini azalttığı hala tartışılmaktadır.

A vitamini eksikliği;

Gece körlüğüne, Gözde kurumaya, Deri kuruluğuna, Hastalıklara karşı dayanıklılığın azalmasına, Çocuklarda dişlerin biçimsiz ve sağlıksız gelişmesi, gelişmenin yavaşlamasına neden olur.

A vitaminine en çok ihtiyacı olanlar:

Alkolikler, sigara içenler, gençler, hazımsızlık veya karaciğer rahatsızlıkları olan kişiler.

Çok fazla alındığı takdirde...