bellek

İnsan nasıl anımsıyor ?

Neden Unutuyor ?

Bu konuda bilim adamlarının yaptığı araştırmalarda şu temel hususlara değinilmiş.

Yaşlılığı durdurmanın yollarından biri, insanın belleğini genç tutmak. Bellek kaybını önlemek konusunda bilim neler yapıyor?

Salyangozların anatomisinde rastlanan bazı genler, insanlar üzerinde etkili olabilecek benzeri maddeleri araştırmaya yöneltiyorsa da, endişeleri ortadan kaldırmıyor. Nitekim, insanlık adına yapılan bir dizi buluş, teknolojinin ve ticaretin ağına düştüğü anda, yararlı olma özelliğini yitiriyor.

İnsan, hatırlama işlemini nasıl gerçekleştiriyor; ya da nasıl olup unutuyor?

Suda yaşayan salyangozların, güçlü bir hafızası olduğu kimin aklına gelirdi? Fakat, özellikle de Aplysia olarak tanınan bir deniz salyangozu, belki de insana yeni ufuklar açacak, unutkanlığını giderecek!..

NewYork'daki Kolombiya Üniversitesi'nde görevli biokimya profesörü Eric Kandel, 40 yıldan bu yana dev deniz salyangozları üzerindeki araştırmalarını sürdürüyor. Kandel için, boyu bir metreye yaklaşan ve ağırlığı 16 kiloya ulaşabilen aplysia salyangozu, insandaki hafıza ve ona bağlı işlemlerin daha iyi anlaşılabilmesi yolundaki en uygun canlı.

Uzmanlar bellek kaybını yavaşlatmak ve en düşük düzeyde tutabilmek için bizim alabileceğimiz bazı önlemler olduğunu müjdeliyorlar. Beyin hücrelerinin azalması, yaşlılığın kaçınılmaz sonucudur. Fakat bazı besinlerin yardımıyla beyin hücrelerinin ölümü geciktirilebileceğini artık tıp uzmanları da kabul ediyorlar. Doğru takviyelerle yaşa bağlı bellek kaybını ve zamanla Alzheimer hastalığına yakalanma tehlikesini ortadan kaldırmak mümkün diyor uzmanlar.

Unutkanlık gençler için de önemli bir sorun olmaya başladı. Uzmanlar stresin, ağır yaşam koşullarının ve yetersiz beslenmenin beyin hücrelerinin erken ölümüne yol açtığını belirtiyorlar.

YÜKSEK SEREBRAL FONKSİYONLAR?

Bilinç

Dil

Bellek

Praksis

Hesap yapma

Çizme ve konstrüksiyonel yetenek

Gnozi



BİLİNÇ

Bilinç; kısa tanımıyla çevrenin ve kendisinin farkında olma; daha geniş tanımıyla insanın çevresinden ve kendi organizmasından gelen uyarıları algılayabilmesi, anlamlı zihinsel veya fiziksel hareketi başlatabilmesi için gerekli uyanıklık halidir.

Psikoanalitik kuram üç bilinç niteliğinden söz etmektedir: Bilinç, bilinç öncesi, bilinç dışı. Freud, bu nitelikleri farkında olma düzeyinin altında yada üstünde olmalarına bağlı olarak tanımlamıştır. Psikoanalitik yaklaşımda bilinci farkında olduğumuz her türlü duygu, düşünce, algı ve anıları içeren gerçeklerle uyumlu ve mantıksal düşünmeye dayalı zihinsel süreçlerden sorumlu yapı olarak tanımlanmaktadır.

BELLEK VE YÖNELİM AŞAĞIDAKİ ZİHİN TESTİ İLE BASİT BİR BİÇİMDE SINANABİLİR

1. YAŞINI SORUN.
2. SAATİNE BAKMADAN SAATİN KAÇ OLDUĞUNU SÖYLEMESİNİ İSTEYİN
3. RASGELE BİR ADRES SÖYLEYİN VE HATIRLAMASINI İSTEYİN ( Testin sonunda adresi tekrarlamasını söyleyin )
4. İÇİNDE BULUNULAN YILI SORUN.
5. İÇİNDE BULUNULAN YERİ SORUN ( hastane adı, ev adresi, vb. )
6. O SIRADA ÇEVRESİNDE BULUNAN VE ÖNCEDEN TANIDIĞI İKİ KİŞİNİN ADINI SORUN ( yakınları, doktoru, vb. )
7. DOĞUM YILINI SORUN.
8. CUMHURİYETİN KURULUŞ YILINI SORUN.
9. CUMHURBAŞKANININ ADINI SORUN
10. 20' DEN GERİYE 1' ER SAYMASINI İSTEYİN.

HER DOĞRU CEVAP İÇİN 1 PUAN VERİN

PUANI 6 YA DA DAHA AZ İSE DOKTORUNUZDAN DAHA AYRINTILI TESTLER YAPMASINI İSTEYİN.

SİZE ÖZEL

EĞER BU HASTALIKLA KARŞILAŞTINIZSA ONUNLA UĞRAŞMANIN NE DENLİ GÜÇ OLDUĞUNU ZATEN BİLİYORSUNUZ. BELKİ DE, KENDİNİZDE YETERLİ GÜCÜ BULMANIZ GEREKTİĞİNİN, ÇÜNKÜ HİÇ KİMSENİN SİZİN İSTEDİĞİNİZ GİBİ ONA YARDIM EDEMİYECEĞİNİN ZATEN FARKINDASINIZ. AH' Yİ YAŞAMAYANLARIN ONU TAM OLARAK ANLAMAYACAKLARINI BİLİYORSUNUZ.

HAFIZA

Geçmişimizi kaydedip daha sonra ona başvurduğumuz bu sebeple de şimdiki anımızı etkileyen sistem hafızadır. Hafıza kapasitesi olmaksızın bir insanı (veya öğrenebilen bir hayvanı) düşünebilmek zordur. Hafıza olmasaydı edindiğimiz tecrübelerden geriye hiçbir şey kalmazdı, aslında öğrenme denilen şey de gerçekleşmezdi çünkü kısa bir süre önce öğrendiğimizi, hafızaya dayanarak hatırlar ve uygulamaya koyarız. Bunun aksi bir durumda çok dar bir çerçeve olan “bu ânı” yaşamak zorunda kalırdık ve sonuçta da bu an, geçmişimizi hatırlayamadığımızdan, kendimiz ile ilgili bir an olarak bize bir mana ifade etmezdi. Her insan her sabah kalkar ve kim olduğunu ve ne olduğunu bilir. Bu süre giden şahsî kimlik hissi, bizim dünümüzü bugüne bağlayan hatıraların sürekliliği üzerine kuruludur.
İnsan hafızasının analizinde, hafıza sisteminin yapısı ve bu yapıyı işleten süreçler birlikte ele alınmalıdır. Yapı, hafıza sisteminin düzenleme şeklidir; süreçler ise hafıza sistemi içersinde ortaya çıkan faaliyetlere dayanır. Hafıza sisteminin ele alınacağı bu bölümde yapı ve süreçler birlikte incelenecektir.

İki tür bellek var.
• Kısa süreli bellek: Sokakta yürürken biriyle tanıştık ve adını öğrendik sonra karşıdan gelen arkadaşımızı gördük ve arkadaşımız sordu az öce konuştuğun kişi kimdi bende ali dedim. Bu kısa süreli bellektir.
• Uzun süreli belek: Aynı kişiyi üç dört gün sonra başka bir yerde gördük adını hatırlamamız uzun süreli hafızaya örnektir.

KISA SÜRELİ BELLEK:
Kodlama
Saklama
Geri Çağırma
Kodlama :Her uyaran algılanmaz. Seçtiğimiz algıyı beynimizde kodlarız. Bellek sorunları genelde yoğunlaşamamaktan kaynaklanır. Birkaç kodlama çeşidi vardır.
Görsel kodlama: Bilgi zihinsel imgeler halinde. Resim bir görsel kodlamadır. (Fotografik bellek)
İşitsel kodlama: bu kodlama çeşidini daha fazla kullanırız. Sözel bilgide işitsel kodlama daha baskındır.
Saklama: Kısa Süreli bellekte 5 – 9 arası madde saklanabilir. 1885’ de Ebinghaus bunu bulmuştur fakat daha sonra 1950’ de miller bunu tekrar bulmuştur. Ve miller 1885’de nasıl bulduğuna şaşırmıştır. Miller buna “sihirli 7” demiştir.

1993 yılının Ağustos ayında Londra’da yapılan II. Dünya Bellek Şampiyonası’nın birincisi, 2 dakikalık aralıklarla sunulan 100 sayıyı ezberlemiş ve yarım saat içinde 1002 adet çift sayı üretebilmiştir. Ayrıca bir saat içinde 8 deste oyun kağıdının sırasını ezberlemiş ve hatasız olarak hatırlayabilmiştir.

Beynimiz vücudumuzun küçük bir bölümünü oluştursa da, yiyeceklerle alınan enerjinin yüzde yirmisini harcar. Belirli yiyecekler algılama yeteneğimizi arttırır, daha verimli yapar, daha hızlı düşünmemizi ve dikkatimizi daha iyi vermemizi sağlar.

BELLEK

HAVUÇ: Hatırlama yeteneğimizi arttırır, çünkü havuç beyin metabolizmasını canlandırır. Bir şey ezberlerken bir ufak tabak sıvı yağlı havuç salatası yiyin.

ANANAS: Tiyatro sanatçılarının ve müzisyenlerin ihtiyacı olan bir meyvedir. Örneğin uzun bir metin ezberleyebilmek için fazla miktarda C vitaminine ihtiyaç vardır. Ayrıca önemli bir eser halinde element olan mangan içerir.

AVOKADO: Kısa süreli bellek içindir (Örneğin alışveriş listesini yaparken). Fazla miktarda yağ asidi içerir. Yarım avokado yeterlidir.