KURULUŞU:

1945 yılında ABD’nin San Francisco kentinde toplanan Birleşmiş Milletler Konferansı, bu dönemde bütün halkların sağlığının, dünyada barış ve güvenliğin sağlanması açısından temel önem arz ettiğini kabul ederek Çin ve Brezilya’lı delegelerin bir ‘‘Uluslararası Sağlık Örgütü’’ kurulması amacıyla toplantı düzenlenmesi oybirliğiyle kabul edilmiştir.

Birleşmiş Milletler (BM) Ekonomik ve Sosyal Konseyi, söz konusu toplantının hazırlanması için Belçikalı Prof. Dr. Rene Sard başkanlığında 15 kişilik bir teknik komite oluşturmuştur. Teknik komite kısa bir süre içinde toplantının gündemini saptamış, kurulacak uluslararası sağlık örgütü için Anayasa taslağını hazırlamış ve alınması gereken kararları belirlemiştir.

19-22 Temmuz 1946 tarihlerinde New York’ta düzenlenen Uluslararası Sağlık Konferansı’nda BM’ye üye 51 ülkenin temsilcisi ile FAO, ILO, UNESCO, OIHP (Merkezi Paris’te bulunan Uluslararası Halk Sağlığı Bürosu), PAHO, Kızılhaç, Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu ve Rockefeller Vakfı Temsilcileri Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Anayasa’sını oluşturmuşlardır.

WHO Anayasası 22 Temmuz 1946 tarihinde 61 ülkenin temsilcisi tarafından imzalanmıştır. WHO Anayasası en az 26 üye ülke tarafından resmen kabulü ile yürürlüğe girecektir. Bu süre içerisinde WHO işlevlerini yerine getirecek bir Ara Komisyon seçilmiştir. Bu Ara Komisyon iki yıl süreyle WHO’nun görevlerini yürütmüştür.Yugoslav Prof. Dr. Andrija Stampar başkanlığındaki Ara Komisyon tüm çalışmalarını tamamlamış ve 26 üye ülkenin onayı 7 Nisan 1948’de gerçekleşmiştir. WHO Anayasası’nın yürürlüğe girdiği 7 Nisan her yıl ‘’Dünya Sağlık Günü’’ olarak kutlanmaya başlanmıştır.

Prof. Dr. Andrija Stampar başkanlığındaki Ara Komisyon WHO Genel Kurulu’nun 24 Haziran 1948 tarihinde toplanması için tüm hazırlıklarını tamamladı ve Genel Kurul bir aylık çalışması için İsviçre’nin Cenevre kentinde BM Sarayında 48 ülkenin temsilcileri ile toplandı. Genel Kurul (Asamble) bir aylık çalışmasını tamamladığında üye sayısı 55’e çıkmıştır. Asamble sırasında WHO Genel Direktörlüğüne Kanadalı Dr. Brock Chısholm seçilmiş, WHO’nun yıllık programı,personeli ve bütçesi onaylanmış, İcra (Yönetim) Kurulu’nu oluşturan 18 üye belirlenmiştir.

İlk Asamble’de ayrıca, bölgesel örgütlenme de tartışılmış ve oluşturulan Komisyonun yaptığı çalışma sonucu Bölge Ofisi kurulması kararlaştırılmıştır. Bölge Ofis’lerinin başlıca amaçlarından biri de WHO ile Ulusal Hükümetler arasında etkin bir ilişkinin sağlanmasıdır. WHO’ya, Mayıs 2000 itibariyle 191 ülke üyedir ve 2 ülke de ortak üye statüsündedir.

GÖREVLERİ:

Örgüt amaçlarına ulaşmak için yerine getirdiği görevler şunlardır:
a) Sağlık alanında uluslararası nitelik taşıyan çalışmalarda yönetici ve koordinatör makam sıfatıyla hareket etmek.
b) BM, İhtisas Kuruluşları, sağlık idareleri, meslek grupları ve keza uygun görülecek diğer örgütlerle fiili bir işbirliği kurmak ve sürdürmek.
c) Hükümetlere, istek üzerine, sağlık hizmetlerinin güçlendirilmesi için yardım yapmak.
d) Uygun teknik yardım yapmak ve acil durumlarda, hükümetlerin istekleri veya kabulleri ile gereken yardımı yapmak.
e) BM’in isteği üzerine, manda altındaki ülkeler halkı gibi özelliği olan topluluklara sağlık hizmetleri götürmek ve acil yardımlar yapmak veya bunların sağlanmasına yardım etmek.
f) Epidemiyoloji ve istatistik hizmetleri de dahil olmak üzere gerekli görülecek idari ve teknik hizmetleri kurmak ve sürdürmek.
g) Epidemik, andemik vb. hastalıkların ortadan kaldırılması yolundaki çalışmaları teşvik etmek ve geliştirmek.
i) Gerektiğinde diğer İhtisas Kuruluşları ile işbirliği yaparak kazalardan doğan zararları önleyebilecek önlemlerin alınmasını teşvik etmek.
j) Gerektiğinde diğer İhtisas Kuruluşları ile işbirliği yaparak, beslenme, mesken, eğlence, ekonomik ve çalışma koşullarının ve çevre sağlığı ile ilgili diğer bütün unsurların iyileştirilmesini kolaylaştırmak.
k) Sağlığın geliştirilmesine katkıda bulunan bilim ve meslek grupları arasında işbirliğini kolaylaştırmak.
l) Uluslararası sağlık sorunlarına ilişkin sözleşmeler, anlaşmalar ve tüzükler teklif etmek, tavsiyelerde bulunmak ve bunlardan dolayı Örgüt’e düşebilecek ve amacına uygun görevleri yerine getirmek.
m) Ana ve çocuk sağlığı ve refahı lehindeki hareketleri geliştirmek, ana ve çocuğun tam bir değişme halinde bulunan bir çevre ile uyumlu halde yaşamaya olan kabiliyetlerini arttırmak.
n) Ruh sağlığı alanında özellikle insanlar arasında uyumlu ilişkilerin kurulmasına ilişkin her türlü faaliyetleri kolaylaştırmak.
o) Sağlık alanında araştırmaları teşvik ve rehberlik etmek.
p) Sağlık, tıp ve yardımcı personelin öğretim ve yetiştirilme normlarının iyileştirilmesini kolaylaştırmak.
r) Gerekirse diğer ihtisas kuruluşları ile işbirliği yaparak kamu sağlığı, hastane hizmetleriyle sosyal güvenlik de dahil koruyucu ve tedavi edici tıbbi bakıma ilişkin idari ve sosyal teknikleri incelemek ve tanıtmak.
s) Sağlık alanında her türlü bilgi sağlamak, tavsiyelerde bulunmak ve yardımlar yapmak.
t) Sağlık bakımından aydınlatılmış bir kamuoyu oluşumuna yardım etmek.
u) Hastalıkların, ölüm nedenlerinin kamu sağlığı uygulama metotlarının uluslararası nomanklatürlerini tayin etmek ve ihtiyaca göre yeniden gözden geçirmek.
v) Teşhis yöntemlerini gerektiği kadar standart hale getirmek.
y) Yiyeceklere, biyolojik, farmasötik ve benzeri ürünlere ilişkin uluslararası normlar geliştirmek, kurmak ve bunların kabulünü teşvik etmek.
z) Genel olarak Örgüt’ün amacına ulaşmak için gereken her önlemi almak.

YAPISI VE İŞLEYİŞİ:

WHO Ana Tüzüğünün 9. Maddesi, Dünya Sağlık Örgütü’nün çalışmalarını belirlemektedir. Dünya Sağlık Asamblesi, Yönetim (İcra) Kurulu ve Sekretarya hizmetlerin yürütülmesinde işleyişi sağlayacak organlardır.

Dünya Sağlık Asamblesi (WHA): Asamble, WHO’nun politikalarının belirlenmesi,Yönetim Kurulu üyelerinin belirlenmesi, Genel Direktörün atanması ile her yıl Cenevre’de toplanan Asamble’nin bir Başkan ve 5 Yardımcısını seçmek, A ve B Komiteleri tarafından yürütülen çalışmalarda konuları ele almak, Anlaşma ve Anlaşmaların kabulü, Bütçenin onaylanması gibi konularda oy kullanan üyelerin üçte iki çoğunluğu aranır. Diğer konulardaki kararlar ise basit çoğunluk esasına göre alınır.

Dünya Sağlık Asamble’lerine her ülkenin Sağlık Bakanları başkanlığında konusunda uzman üyeler katılırlar. Ayrıca, Uluslararası Kuruluşlar da Asamblelerde temsil edilirler.

İcra (Yönetim) Kurulu (Executive Board): WHO’nun ilk Yönetim (İcra) Kurulu 18 üyeden oluşmaktaydı. Bugün 32 üyeye çıkmıştır. 34 olması için de çalışmalar yapılmış ve üye ülkelerin onayları beklenmektedir. Dünya Sağlık Asamblesi, coğrafi dağılımda eşitlik ilkesini gözeterek, Yönetim Kurulunda görev yapmaya teknik anlamda ehil kişileri aday gösterme yetkisine sahip üyeleri seçer. Üyeler 3 yıllık görev için seçilirler. Yönetim Kurulu kendi içinden bir yıl görev yapacak bir başkan seçer ve bir yılda iki kez olmak üzere Cenevre’deki WHO merkezinde toplanır.

Yönetim Kurulunun işlevleri şunlardır; Dünya Sağlık Asamblesi’nin aldığı karar ve politikaları hayata geçirmek, bu Asamble’nin icra organı olarak çalışmaktır.

Sekretarya: Genel Direktör ile Örgüt’ün gereksinim duyduğu teknik ve idari personelden oluşur. Sekretarya personelinin belirlenmesindeki en önemli ölçüt, Sekretarya’nın etkinliğinin,bütünlüğünün ve uluslararası temsil niteliğinin en üst düzeyde sağlanmasıdır. Çalışanların mümkün olan en geniş coğrafi alanı temsil edecek biçimde belirlenmesidir.

ÇALIŞMA DİLLERİ:

İngilizce, Fransızca, Çince, İspanyolca, Arapça ve Rusçadır.