Ölümden sonra, primer müsküler gevşemeyi takiben oluşan, istemli ve istemsiz kasların tümünde görülen bir katılık halidir. Klasik kaynaklar ortalama 3-6 saatte ölü katılığının geliştiğini, 10-12 saatte tüm vücudu tuttuğunu, yaklaşık 36 saatte de çözüldüğünü yazmaktadır, ancak yalnızca ölü katılığına dayanarak bir kişinin ölüm zamanını tayin etmek sağlıklı olmayacaktır. Bu süre ortamın ısısı, genel özellikleri, ölüm nedeni başta olmak üzere cesedin genel özelliklerine göre değişmektedir. Adana da bu süre yaz aylarında 24 saat içinde olabilmekte kış aylarında ise 36 saate hatta bazen ortam gereği 48 saate uzayabilmektedir. Ölü katılığının meydana geliş mekanizması ile ilgili çeşitli teoriler öne sürülmüştür.

Canlıda kas kasılması için gerekli enerji, ATP nin ADP ye dönüşümü sırasında ortaya çıkan fosfordan elde edilir. Açığa çıkan enerjinin bir kısmı tekrar ADP den ATP yapımında kullanılırken, bir kısmı da aktin ve miyozinin birbiri üzerinde kaymasını sağlamakta kullanılır. Ölümden sonra ATP giderek azalır, yüksek miktarda laktik asit birikimi gözlenir. ATP, kas kasılmasının yanı sıra kas gevşemesinde de kullanıldığından, ölü katılığı kasılmış kasın, ATP yetersizliği sonucu gevşeyememesi olarak tariflenebilir. Ölü katılığı küçük kas gruplarında daha önce gelişmekte, daha sonra tüm vücudu tutmaktadır. Bunun yanı sıra, bir grup kasın diğerlerinden daha fazla çalışması sonucunda, kas içindeki enerji miktarını azalacağından, bu kas grubunda ölü katılığı daha erken dönemde gelişebilir. Ölü katılığı geliştiğinde büyük eklemler hafif fleksiyon halini almakta, el parmaklarında ise kuvvetli bir fleksiyon gözlenmektedir. Bu fikse olan eklemler ancak önemli miktarda bir kuvvet uygulanarak açılabilir. Fakat böyle bir durumda bir daha katılık oluşmaz ve sekonder flastisite dönemi başlar.

Rigor mortis kalp kasında da kontraksiyona neden olmakta, myokardın hacmi artmış gibi görünmektedir. Bu nedenle otopside kalbin sistolde ya da diastolde durduğunu saptamak mümkün değildir. miyokard hipertrofisi tanısı için myokard kalınlığı gibi ölçümlerin yanı sıra mutlaka histopatolojik değerlendirme gereklidir. Rigor mortisin gelişmesi sırasında erektör pilorum kaslarının tutulması sonucu deride ürpermiş ya da tüylerin diken diken olmuş gibi görüntüsü izlenebilir. Bu, tüm diğer kaslarda gözlenen ölü katılığından farklı bir durum değildir. Rigor mortis iris kaslarını tuttuğu dönemde de pupillerde hafif daralma, düzensizlik ve eşitsizlik görülür. Bu nedenle iriste gözlenen değişiklik şahsın antemortem kliniği hakkında bilgi vermemektedir.