Postür,vücudun her kısmının,kendisine bitişik segmente ve bütün ve vücuda oranla en uygun pozisyonda yerleştirilmesidir.Bir başka deyişle,vücudun her hareketinde eklemlerin aldığı pozisyonların birleşimi de postür olarak tanımlanmaktadır.vücut kas aktivitesi sırasında bağların desteği ile stabilite sağlamak veya bir harekete temel teşkil etmek için bir çok kasın uyumlu çalışması sonucunda düzgün bir duruş elde eder.

Kas kısalık testleri,normal eklem hareketleri,anatomik pozisyonlar,eksenler ve düzlemler postür analizinin temelini oluştururlar.

Postür kas kuvvet dengesine de bağlı olup statik postüral pozisyonlar bu dengeye göre değişiklik göstermektedir.

Postür,aktif ve inaktif postür olmak üzere ikiye ayrılabilir.
İnaktif postürler:Dinlenmek veya uyumak için alınan postürlerdir.
Aktif postürler:Bu postürleri devam ettirmek için,Bir çok kasın integre çalışması gerekir.Statik ve dinamik postür olarak ikiye ayrılır.

STATİK POSTÜR:Hareketsiz bir postürdür.Kasların eklemleri stabilize etmeleri için statik (izometrik) olarak kasılmalarını ve yer çekimine karşı koymalarını gerektirir.
DİNAMİK POSTÜR:Herhangi bir harekete temel teşkil etmek için gereklidir.Yapılan hareketin sonucu olarak,devamlı değişen çevre şartlerına göre uyum sağlamaya çalışan aktif bir postürdür.

POSTÜRAL MEKANİZMA
Statik ve dinamik postürlerin oluşması için gerekli olan kas kuvveti,postürün tipine ve kişinin fiziki özelliklerine göre değişir.Genellikle kullanılan kas grupları,yer çekiminin etkisine karşı koyarak,vücudu dik pozisyonda tutan kaslardır.Bunlara antigravit kasları denir ve genellikle extensiyon yaptırırlar.Bu kaslar yelpaze şeklinde olup,fonksiyonları hızdan çok,kuvvet açığa çıkarmaktadır.Uzun süre yorulmaksızın kasılan,Kırmızı lifli aerobik özelliktedirler.

POSTÜRAL REFLEKS
Refleks,afferent bir impulsa verilen,efferent bir cevaptır.postürde efferent cevap,motor cevap olup,antigravite kasları esas effektör organlardır.Afferent stimuluslar,vücudun çeşitli bölgelerindeki reseptörlerden başlarlar.Bunların en önemlileri kaslar gözler,gözler ve kulaklardır.

-Kaslar:Kasın içindeki nöromuskülar ve nörotendiroz iğ cisimciklen;kastaki gerilim değişimlerini kaydederler.Gerilimin artması stimulasyona yol açar ve kasta refleks bir kasılma olur.(Germe refleksi)

-Görme:Görmeye ait duyular,vücut pozisyonundaki değişiklikleri çevreye göre algılar ve merkeze bildirirler.Gözler vücut ve başın dik pozisyona uyması için gereken “düzetme refleksinin” reseptörlerindendir.

-Kulaklar:İç kulaktaki semisirküler kanalları içinde bulunan sıvının hareketi vestibular siniri stimüle eder.bu semisirküler kanalların her biri ayrı düzlemde ve birbirine diktir.Başın her türlü hareketi kanallar içindeki sıvıyıda hareket ettirir.Bu sitimülasyon sonucunda,hareketi farkına varmak ve yönünü bilmek mümkün olur. Bunların dışında postürde,deri ve eklem mobilitesinin önemi vardır.Özellikle ayak tabanlarının basınç hissi çok önemlidir. Mobilitenin eksikliğinde ise postür sabit olarak kalır,hareketler için değişiklik yapılması mümkün olmaz.

Kaslar,gözler,kulaklar,deriden gelen impluslar,merkezi sinir sisteminde koordine edilir.Koordinasyonu sağlayan asıl merkezler,sereblar,korteks,serebellum,nükleus,ruber,vestibular sistem,retiksler formasyon ve proprioseptif yollardır.

İYİ POSTÜR (STANDART POSTÜR)

Fizyolojik ve biomekanik yönden iyi postür,minimum çaba ile,vücutta maksimum yeterliliği sağlayan duruştur.Vücudun görünüşü güzel,duruş ve dengesi iyi,eklemler üzerindeki zorlanması az,organların yeterli ve düzgün çalışabilmelerini sağlayan,kişinin kendisini yormadan gevşek olarak aldığı postürdür. Postür,kişinin vücut tipine,ırk,milliyet,zamanın modası,cinsiyete,meslek ve uğraşıya göre değişiklik gösterir.Postürün elde edilmesi,ayarlanması ve devam ettirilmesi için gerekli mekanizmalar sağlam olduğu sürece,normal postür sağlanabilir. Kişinin psikolojik durumunun iyi olması,iyi hijyen şartları,normal uyku,iyi beslenme,mümkün olduğunca açık ve temiz havada egzersizler yapma,kasların ve postüral reflekslerin gelişimine etki eden temel faktörlerdir.Emosyonel durumun bütün sinir sistemine etkisi vardır.Bu durum,kişinin postüründe de kendini gösterir.

Sevinç,mutluluk,kendinden emin olma gibi duygular stimulan olup,aktif canlı bir postür yaratırlar ve ekstonsiyon pozisyonu hakim olmakla birlikte,mental yaşantı ile fiziksel durum arasındaki ilgi kesin olarak bilinmemektedir. İdeal standart postürden,vücudun maksimum yeterlikte kullanımı,stresve incilmelerin mümkün olduğunca minimum düzeyde tutulması anlaşılmaktadır.Standart postürde,vertebralar,kotsalar normal eğriliklerinde ve açılarında,alt ektremite kemikleri ise,ağırlık taşımada ideal bir duruş ve düzgünlükte olmalıdır.Pelvisin nötral pozisyonu; ekstremitelerin, gövdenin, abdomenin iyi duruşu ve düzgünlüğüne yardım eder.Ayrıca,göğüs ve üst sırtın pozisyonu,solunum organlarının optimal fonksiyonda çalışmasında önemli rol oynar.Başın dik pozisyonuda boyun kaslarına binen streslerin minimum düzeyde kalmasını sağlar.

KÖTÜ POSTÜR

Kişiler için yetersiz bir postürdür.Amaca tam olarak hizmet etmez.Ayrıca kasların gereksiz miktarda kasılmasına neden olur.Kompansasyonlar görülebilir.Örneğin;kalça fleksorlerinin kasılmasına bağlı olarak kalça hareketliliği azalır,lumbal bölge hiperekstansiyona getirilerek ağırlık yine ayaklar üzerine aktarılmaya çalışılır ve lordoz artar.Bu durumda,kaslardaha fazla çalışmaz,ancak bir taraf kaslar kısalmış,antagonist kaslar ise uzamış ve zayıflamıştır.Bunlara ek olarak,bağ zorlanmaları ve kas krarapları görülür. Kötü postürün görünüşü güzel değildir.Giysiler kişi üzerinde iyi durmadıkları için,bunun yarattığı psikolojinin de postür üzerinde olumsuz etkileri ortaya çıkacaktır.
İster hareket yapmak,isterse bir hareketi devam ettirmek için olsun,gerekenden fazla kasılma olması,hem hareketi hem de postürün yetersizliğine ve gereksiz enerji harcamasına neden olur.
Kötü postüre neden olabilecek faktörler:Kas zayıflıkları,kaslar arasındaki kuvvet dengesizliği,lokalize sertlikler,ağrılar,yorgunluk,halsizlik ve mesleki streslerdir.Nedenler ortadan kalktığı zaman,devam etmeyen,hemen kaybolan postürler,kötü postür sınırlamasının dışında kalır.

STANDART AYAKTA DURUŞ POSTÜRÜ

Statik olarak ayakta durma sırasında vücuttaki hareketli segmentler,bir bütün halinde sabitleşir ve dengede kalırlar.İskeletin çeşitli kısımlarının ayaklar üzerinde desteklenmesi;
a) Bağlar,fasia ve kasların elastik kısımlarını pasif gerilimi ile,
b) Stabilizatör kasların minimal aktif kontraksiyonu ile olur.
Gevşek (rahat) ayakta duruş pozisyonunda kalça ve diz eklemleri,vücudun diğer kısımlarını destekledikleri için,tam ekstansiyondadırlar. Ayrıca diz ekleminde ekstansiyon hareketinin son birkaç derecesinde rotasyon da harekete eklenerek eklem sıkıca kilitlenir.Ayak bileğinde stabiliteyi sağlayan esas kas M.Gastrocnemiustur.Bu kas,iki eklem katettiği için,yüksek topuklu ayakkabı giyildiğinde,stabilizasyon etkisi azalır,çünkü bir miktar gevşemiş olur.Normal ayakta duruş pozisyonun da,vücudun yerçekimine bağlı olarak yapacağı sallanmaları antigravite kasları engeller.Uzun süre ayakta kalınırsa,ağırlık bir taraftan diğer tarafa aktarılır ve genellikle asimetrik,bazen de simetrik pozisyonlar alınarak,yorgunluğa engel olunmaya çalışılır.

Ayakta duruş pozisyonunda yer çekimi çizgisi:Vücut kısımlarının sagital ve frontal düzlemdeki kesişmesinden elde edilen bir çizgidir.Bu çizgi etrafında vücut dengeli bir pozisyonda olup,her eklemde ağırlığın eşit dağılımı sağlanır.

Yerçekimi çizgisinin vücudun postariorundan geçtiği yerleri rahatça görmek için sagital düzlemde alınan bir fotoğrafla yerçekimi çizgisinin gerektiği yerler işaretlenebilir.Bu,bir sarkaç yardımıyla da belirlenebilir.Sarkaç posteriyordan her iki ayağın orta noktasından geçecek şekilde tutulmalı ve yukarıya doğru bakılarak geçtiği yerler işaretlenmelidir.

Posteriyorda sarkaç:
-Her iki topuğun orta noktasından
-Her iki diz ekleminin orta noktasından
-Bütün vertebraların spiral çıkıntılarının ortasından
-Başın orta noktasından geçerek yukarı doğru uzanır.

Laterolden geçtiği yerleri rahatça görmek için de yine sagital düzlemde alınan fotoğraflar üzerinde işaretlenebilir.Lateralden bakıldığı zaman vücudu ön ve arka olarak ağırlıkça iki parçaya bölen bir çizgi düşünülür.Bu iki parça pateriyorda olduğu gibi simetrik değildir.Anatomik yapıların orta noktasından da geçmez.

Laterolde sarkacın geçmesi gereken yerler:
-Ayak bileği ekleminin 3-3.5 cm önünden
-Diz eklemi ekseninin hafifçe önden,
-kalça eklem ekseninin hafifçe arkasından,
-Lumbal vertablaraların merkezinin arkasından,
-Torako_Lumbal birleşme noktasının üzerinden
-Toraksik vertebraların merkezinin önünden
-Semiko_Torasik birleşme noktasının üzerinden
-Servikal vertebraların merkezinin hafifçe arkasından geçerek
-Mastoid çıkıntı üzerinde sonlanır.

Vücutta dıştan bakıldığında görülebilecek referans noktalar:Lateral malleolün 3-3.5cm önü,patellanın hemen arkası,Trokanter major,omuz çıkıntısının orta noktası (akromion)
Kulak memesi: Lateral ve pasteriyorda sarkacın geçmesi gereken referans noktalarının sapması bize postür ve dengede bozukluklar olduğunu gösterir.Postür ve hatalarını hafif,orta ve ciddi olarak sınıflandırmak,derece ve mesafe olarak sınıflandırmaktan daha çok kullanılmaktadır.

PELVİS VE ALT SIRT (BEL):
Pelvisin yerçekimi çizgisi ile olan ilişkisi,büyük oranda pelvisin,kalça eklemleriyle olan ilişkisiyle belirlenmektedir.Ayakta yan duruş pozisyonunda yer çekimi çizgisi,kalça ekleminin hafifçe arkasında geçerek pelvisi asetabulum hizasında keser. Standart postürde spina iliaka anterior süpeniyorlar aynı horizantal düzlemde,spina iliaka anteriyor süpeniyorlar ile simfisis pubis aynı vertikal düzlemde yer almaktadır. Pelvisin nötral pozisyonda olduğu sürece alt sırtta hafif bir lordozun bulunması normal kabul edilmektedir.Pelvisin nötral pozisyonunun bozulması anterir,posteniyor veya lateral tilte neden olur.

Pelvisin anteriyor tilti,pelvis ile uyluğun anteriyoru arasındaki açıda azalmaya neden olduğu için kalçanın flexiyonu,lumbal vertebraların hiperakstansiyodu ve lumbal lordozun artmasıyla sonuçlanır.
Posteriyor pelvik tiltte ise;kalçanın ekstansiyona gitmesi ve lumbal vertebraların flexiyonu sonucu alt sırt düzleşir. (Pelvis nötral pozisyonda iken,eksternal ve internal ablik kaslar ile spina iliaka anteriyor superiyor (SIAR’lar) arasındaki uzaklık 15cm dir) Lateral Pelvik tiltte ise, SIAS’lardan birisi diğerine göre daha yukarıdadır.Pelvisin mekaniğinde önemli olan bir kriter de pelivk inklinasyon açısıdır.

İyi ve kötü postürde,bütün vücut segmentlerinin düzgünlüğü önemlidir.Ancak pelvisin pozisyonu bütün segmentleri etkileyen bir anahtardır.Ayakta duruş pozisyonunda vücut ağırlığını her iki ayağa eşit olarak dağılmaması veya antero-posteriyor ve lateral kaslar arasındaki kuvvet dengesizliği,hem pelviste hem de vücudun alt ve üst kısımlarında postür bozukluklarına neden olmaktadır.

KALÇA VE DİZ EKLEMLERİ:
Yan duruşta yer çekimi çizgisi kalça eklşem merkesinin hafifçe arkasından,diz eklem eksenininse hafifçe önünden geçer.Ayakta duruş pozisyonunda yer çekimi çizgisi referans noktalarından geçerse aşırı bir kas kuvvetine ve enerji harcamasına gereksinim duyulmadan,bu duruş devam ettirilir.Bu durumda kalça ve diz eklemlerindeki ekstansiyon pozisyonunun devamı minimal kas kuvveti ile sağlanır.Kalça ve diz eklemleri her iki yöne serbestçe hareket edecek olursa denge sağlanamaz ve iki yöne akan hareketleri engellemek için devamlı güç harcanması gerekir.

AYAK BİLEĞİ:Dizler ekstansiyon pozisyonda iken ayak bileğinde normal 10 derecelik bir dorsifleksiyon hareketi vardır.Bu şu anlama gelmektedir:Dizler ektansiyonda,ayaklar çıplak ve hafifçe external rotasyonda ayakta durulurken bacak,ayak üzerinde 10 dereceden daha fazla anteriyora sallanma veya koyma hareketi yapamaz.Değişik derecelerde ayağın plantedfeksiyona gitmesine neden olan,topuklu ayakkabılarla veya dizna hafif flexsiyonda tutulması ile bu gerilim azaltılabilmektedir.
AYAKLAR:Standart postürde topuklar arasındaki yaklaşık 7.5 cm lik bir açıklık,ayağın ön kısmında ise 8 derece -10 derece arasında değişen external rotasyon vardır.Ayak bileği sadece flexiyon ve extonsiyon hareketine izin verir rotasyonu yoktur.
Ayakta duruş pozisyonunda ayak tam deorsifleiksiyon ve taneversiyonda değildir.Ayakkabıdaki topuğun yüksekliğine göre planlar flexiyon derecesi değişir.Topuk yükseldikçe ayakların parellerliği ve intarnel rotasyonu artar.Topuk yüksekliği ile ayağın internal ve external rotasyonu arasındaki ilişki koşma,yürüme veya ayakta duruşta değişiklik gösterir.Çıplak ayakla dik dururken ayakkabılarda hafif bir external rotasyon olması normaldir.Topuklar kaldırılmış veya hızlı yürümede ise ayaklar paralel duruma gelir.Hız arttıkça topuklar yere temas etmemeye başlar.Ağırlık ayağın ön kısmında taşınır ve ayak (hafifse)internal rotasyona gider.
BAŞ ve BOYUN:Ayakta yan duruşta yer çekimi çizgisi kulak memesinden üst sırtın düzgünlüğü baş ve boynu da etkiler.Üst torasik bölge posteriyora doğru yuvarlaklaştığı(kifos)zaman baş öne ve aşağıya gider
TOPRAKAL VERTEBRELAR:Standart postürde torakal vertebralarda hafif posteriyor konveksite vardır.Torakal vertebraların düzgünlüğü nasıl baş ve boyunun postürünü etkiliyorsa,bel ve pelvisin düzgünlüğü de torakal bölgeyi etkiler.
OMUZ EKLEMİ ve OMUZ KUŞAĞI:Yan duruşta yer çekimi çizgisi omuz ekleminin ortasından geçer.Omuz ve kolların pozisyonu skapulaların pozisyonuna bağlıdır.Skopulalar normalde T2 ile T7 vertebraları arasında ve birbirinden yaklaşık 7-9 cm. uzaktadırlar.Skapulaların düzgünlüğünün bozulması omuz eklemini olumsuz yönde etkiler,kronik ağrı ve incilmelere neden olur.
Lateral Postür Analizinde Yerçekimi Çizgisinin Geçtiği Referans Noktalarına Göre 4 Tip Postür ile Karşılaşılmaktadır:
a) Standart Postür
b) Kifo-lordotik Postür
c) Düz Sırt Postürü
d) Gevşek (Yuvarlak Sırt) Postür

A) STANDART POSTÜR:
.Baş:Nötral pozisyonda (öne ve arkaya eğilim yoktur)
.Servikal Vertebralar:Normalde hafifçe anteriyor konveksitesi vardır.
.Skapula:Üst sırta göre düz pozisyonda
.Torakal Vertebralar:Posteriyora doğru hafifçe konveks.
.Lumbal Vertebralar:Anteriyora doğru hafifçe konveks.
.Pelvis:Nötral pozisyonda olup spino ile anteriyor-süperiyorlar simfrsis pubis ile aynı vertikal düzlemde
.Kalça Eklem:Nötral pozisyonda (Flexiyon-extensiyon yok)
.Ayak Bileği:Nötral pozisyondadır.
B) KİFO-LORDOTİK POSTÜR:
.Baş:Öne doğru çıkık
.Servikal Vertebralar:Hiperextansiyonda
.Skopula:Abduxiyonda
.Toprakal Vertebralar:Flexiyonu artmış (kifoz)
.Lumbal Vertebralar:Hiperextansiyonda (lordoz)
.Pelvis:Anteriyor pelvik eğimde
.Kalça Eklem:Flexiyonda
.Diz Eklem:Hafifçe hiperextansiyonda
.Ayak Bileği:Ayağın arkaya doğru inklinasyonu nedeniyle hafifçe planlar flexiyondadır
C) DÜZ SIRT POSTÜRÜ:
.Baş:Öne doğru çıkık
.Servikal Vertebralar:Hafifçe extansiyonda

A.Saadet Otman