ms tedavisi

1) Multipl Skleroz Nedir?

MS, iki önemli bölümden, beyin ve omurilikten oluşan merkezi sinir sistemine ait bir hastalıktır. Merkezi sinir sisteminde sinir liflerini çevreleyen ve koruyan miyelin isimli yağlı bir doku vardır ve bu doku sinir liflerinin elektrik uyarılarını iletmelerine yardımcı olmaktadır. MS'de miyelin skleroz adı verilen nedbeler bırakarak birçok bölgede yok olur. Hasar gören bu bölgeler plaklar veya lezyonlar olarak da bilinmektedir. Miyelin sadece sinir liflerini korumakla kalmayıp, görevlerini yerine getirmelerini de sağlar. Miyelin yok olduğunda veya hasar gördüğünde, sinirlerin beyine giden veya beyinden gelen elektrik uyarılarını iletebilme kapasiteleri kesintiye uğramakta ve bu durum çeşitli MS belirtilerini (semptomlarını) ortaya çıkarmaktadır. MS bulaşıcı değildir. Ailenizde hiç kimse sizden bu hastalığı almayacaktır.

MS merkezi sinir sisteminde iltihabi değişikliklere neden olabilen bir hastalıktır. Hastalık çoğunlukla ataklarla ve düzelmelerle seyreder, bazılarında ise sürekli ilerleyen (yavaş veya hızlı) bir durum gösterir.

Nörolojik birçok hastalıkta görülebilen belirtilerle kendini gösteren Multipl Skleroz (MS) ancak belirtilerin sıklaşmasıyla nörologların yapacağı muayeneler sonunda ortaya çıkıyor.

Türkiye'de yaklaşık 30.000 MS hastası olduğu belirtiliyor. Merkezi sinir sistemini oluşturan beyin, beyincik ve omurilik gibi yapıları etkileyen ve genç erişkinlerde görülen Multipl Skleroz, aslında bir hastalık değil, hastalıklar grubu. MS'in, çok farklı seyreden ya da hastadan hastaya değişebilen tipleri bulunuyor.

Hastalık özellikle gençler arasında kazalar dışında, nörolojik özre en fazla sebep olan sinir sistemi hastalığı olarak kabul ediliyor. Kalıtsal ve öldürücü bir hastalık olmayan MS bulaşıcı değil.

MS'in nedeni veya seyrini etkileyen faktörler kesin olarak bilinmiyor. Bugüne kadar virüsler, bakteriler ve toksik etkenler neden olarak öne sürülmüş, ancak bu etkenlerin hiçbiri kanıtlanmamış.

Multipl Skleroz günlük hayatta ve hayatınızın sonuna kadar sizinle birlikte olacak bir rahatsızlıktır. Eğer şu an fiziksel bir engeliniz yoksa , ya da çok azsa yaşam tarzınız ve aile hayatınız pek değişmeyebilir. Diğer bir yandan hastalığa karşı yeniden yapılanmak ve hastalığın potansiyel etkisi MS’li birey ve ailesi için büyük bir sorun olabilir. Bu tamamen yaşadığınız belirtilere ve kendinizi nasıl hissettiğinize bağlıdır. Belirtiler devamlı olabilir ya da değişik zamanlarda ortaya çıkabilir. Belirtilerin şiddeti çoğunlukla MS’in hayatınızı ne derece etkileyeceğini belirler.

MS’lilerin çoğu tanıdan önceki yaşamlarına oranla, hayatlarını daha planlı olarak yaşamak mecburiyetinde olduklarını ve hayat dair programlarını değiştirmek zorunda kaldıklarını söylüyorlar. Örneğin eskisine oranla çok daha çabuk yorulduğundan yakınan MS’li kişiler, hergün kısa dinlenme süreçlerini hayatlarına ekleyerek rutin yaşamlarını sürdürebiliyorlar; ancak hız konusunda çitanın biraz düşük tutulması gerekiyor. Unutulmamalıdır ki, MS’li bireyin kendisiyle fiziksel bir yarışa girmesi son derece yanlış ve tehlikeli olabilir.

Göz kararması ışık kaynaklı bir problemdir ve MS dışında pek çok farklı nedenden kaynaklanabilir. En iyi tedavinin uygulanabilmesi için göz kararmasının gerçek nedeninin saptanmış olması gerekmektedir. Trisiklik antidepresan gibi ilaçlarla tedavi, pozisyonlardaki ani değişmelerle göz kararmasına neden olabilir. Göz kararması, grip gibi hastalıklarla birlikte daha da belirginleşir. Grip semptomları azaldığında göz kararmasının da aynı oranda azaldığı görülür. Göz kararması diğer bazı bedensel problemlerden kaynaklanabilir. MS'e bağlı olarak görme sinirindeki iletim bozuklukları da göz kararmasına neden olur. Göz kararmasının nedeni hekim tarafından ortaya konur ve uygun şekilde tedavi edilir.

MS'in ortak semptomlarından olan uyuşma; kol, bacaklar veya bedende kuşak şeklinde gelişir. Uyuşma dört kategoride incelenir.

1-Parestezi: Kişinin belirli bir bölgeye sürekli iğneler batıyor gibi hissetmesidir. Beraberinde ürperme ve karıncalanma da vardır.
2-Disestezi: Sinir boyunca yanma hissi, daha önce ağrısız olan dokunma ve sıkmalarda ağrı, karıncalanma ve algılamada farklılık olmasıdır.
3-Hiperpati: Ağrıya karşı hassasiyetin artması durumudur.
4-Anestezi: Dokunma, ağrı veya sıcaklık dahil tüm duyuların kaybolmasıdır. Bu duyulardan bir veya birkaçı değişik şiddette olursa buna da hipoestezi denir.

Uyuşukluğun ilk üç tipi (parestezi, disestezi ve hiperpati) MS hastalarında değişik zamanlarda farklı derecelerde görülür. Dördüncü tip olan anestezi ise MS hastalarında nadiren görülse de, hipoestezi sıktır.

Duyusal semptomlar bir çok hastada gelip geçme eğilimindedir ve kalıcı olmaması nedeniyle iyi gidiş olarak değerlendirilir. Çoğunlukla duyudaki değişiklikler; el, kol veya ayağın bir bölümünde görülebilir.

Görsel sorunlar, MS hastaları arasında benzerdir ve hastalığın çoğunlukla ilk belirtileri olurlar. Görme siniri boyunca demiyelinizan plaklar oluşması, MS'te oluşan görsel semptomlar, çoğunlukla optik nevrit olarak bilinen durumu meydana getirir. Göze bağlı rahatsızlıklar, MS hastalarındaki optik nevritten kaynaklanırken nadiren kalıcı olurlar.

Tam görme kaybı, azalmış görüntü veya puslu görüntü, optik nevritli MS hastasının genellikle tek gözünü sık sık etkiler. "Renkler yıkanmış gibi" görünebilir ve gece görmeleri biraz daha farklı olabilir. Renk ayrımna karşı hassasiyet veya delikler (kara noktalar) da oluşabilir.

Bazı hastalar ise görüntünün ortasında siyah nokta oluşmasına neden olan ve "cecocentral scotoma" olarak adlandırılan rahatsızlığı yaşayabilirler. Diğer bir rahatsızlık ise nadiren görülen "homonymous hemianopsia" her iki gözün de sağ veya sol görme alanlarında görüntünün tamamen kaybolmasıdır. Bazen optik nevritli gözün hareketi sırasında ağrıyla karşılaşılabilir.

Bu soru bir kaç şekilde yanıtlanabilir. Kabaca hastalığın herhangi bir ilaç tedavisi ile tamamen geçip geçmeyeceği soruluyorsa , yanıt "hayır" olacaktır. Ancak hemen belirtmek gerekir ki, günümüz tıbbının MS ile savaşmak için pek çok silahı vardır. Bunlardan en başta geleni en eski, yine de halen en güvenilir ilaç olma özelliğini koruyan "Kortizon" grubu ilaçlardır. Kortizon, genellikle atak tedavisi amacıyla uygulanır. Bu tedavinin serum içinde uygulanması halinde hastanın kısa bir süre hastane yatışı gerekebilecektir. Yanısıra "Bağışıklık Sistemi Baskılayıcıları" grubundan bazı ilaçlar ( azathioprin,methotrexate gibi ) değişik protokoller için de önerilebilirler.

Atakların ortaya çıkmasını önlemek üzere bazı yeni ilaçlar geliştirilmiştir.Bir kaç tip İnterferon ve Kopolimer haftada 1-3 kez enjeksiyon şeklinde uygulanan ilaçlardır. Gerek atakların yineleme oranını, gerekse beyin manyetik rezonans görüntüleme tetkikinde plak sayısındaki artışı önemli oranda azalttıkları için belli ölçütlere uyan hastalara verilebilirler. Bu tedavilerin sık enjeksiyonlarla hastaya belli bir rahatsızlık yüklemeleri yanısıra en büyük dezavatajları son derece pahalı olmalarıdır.

Multipl Skleroz (MS) beyinde ve omurilikte, mesajları taşıyan sinir telleri etrafındaki koruyucu kılıfın (miyelin kılıfı) hastalığıdır. Kılıfın hasar gördüğü yerlerde sertleşmiş dokular (skleroz) yer almaktadır. Bu sertleşmiş alana da plak denir. Bu plaklar, sinir sistemi içinde pek çok yerde oluşabilir ve sinirler boyunca mesajların iletilmesini engelleyebilir.

MS belirtileri, şiddet ve seyir yönünden hastadan hastaya çok büyük değişiklikler gösterebilir. Bazı hastalarda değişik hastalık tabloları arka arkaya ortaya çıkar, daha sonra tam ya da kısmi iyileşme görülür. Belirtiler etkilenen sinir sistemi bölgesine göre farklıdır. Bunlar arasında halsizlik, karıncalanma, uyuşma, duyu eksikliği, denge bozukluğu, çift görme görme azlığı, konuşma bozukluğu, titreme, kol ve bacaklarda sertlik, güçsüzlük, idrar kaçırma veya yapamama, erkeklerde cinsel güç azlığı ... sayılabilir. Tanımlanan belirtilerin bir ya da birkaçına birlikte rastlanabilir.