1. Anorexi Nervoza
2. Bulimia Nervoza
3. Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu
4. Şok Diyet

Anorexi Nervoza

Kilo alarak, şişmanlamaktan aşırı korkma sonucu, zayıflamak için sürekli çaba göstermeye Anorexia Nervosa denir.
Bireyin boyu veyaşı arasındaki normal asgari ağırlığının %85'inin altına indirmesi, Anorexia Nervosa tanısı koymak için yeterlidir. Dünya Sağlık Örgütü ( WHO ), boy, kilo veyaş arasındaki ideal ölçüyü şöyle tanımlamaktadır :

( ( Boy - 100 ) + ( Yaş / 10 ) ) * 0,8 ( bayanlar için ) * 0,9 ( erkekler için )

Örnek olarak 30 yaşında ve 1.75 boyundaki bir erkeğin ideal kilosu şöyle hesaplanacaktır.

= ( ( 175 - 100 ) + ( 30 / 10 ) ) * 0.9
= ( 75 +3 ) * 0.9
= 78 * 0.9
= 70,2 ( 70 kilo 200gram )

Hilde Bruch son 20 yılda bu konuda ciddi araştırmalar yapmıştır. (1973 - 1978 - 1987 ). Bruch'a göre düşüncelerin sürekli beden ağırlığı ve yiyecekle ilgi tutulması aslında derinlerde bir " benlik kavramı " bozukluğunun olduğunun geç kalmış bir işaretidir. Anoreksik bireyler güçsüz, etkisiz olduklarına yönelik kesin bir inanç taşırlar. Daha çok kusursuz bir küçük kız imgesiyle kendilerini korumak isterler. Beden, benlikten ayrı ve ebeveyne ait bir parça gibi yaşanır. Özerklik duyguları gelişmemiştir. Beden işlevlerinin denetimi kendilerinde değil"miş gibi" yaşarlar.

Anorexia Nervosalının çocukluğu da genellikle ebeveynini sürekli hoşnut etmeye çalışan " iyi " kız çocuğu şeklinde geçmiştir. Ergenlik dönemine geldiklerinde , birden inatçı ve olumsuz tavırlar edinmeye başlarlar. Bruch' a göre bunun nedeni bedeniyle yaşadığı kopukluktan kurtularak bedeninin denetimi ele geçirmeye yönelik kendini tedavi etme girişimidir. Böylece Anksiyetesini beden ağırlığının ve yiyeceklerinin denetimine dönüştürmüş olur.

Bruch'a göre Anorexia Nervosa bozuk anne - kız ilişkilerinden ve bu ilişkide, çocuğunkinden çok, annenin kendi ihtiyaçlarının ön planda olmasından kaynaklanır. Çocuk anneden kendisine değer veren ve kendi varlığını hissedebileceği karşılıkları alamadığında sağlıklı bir benlik duyusu geliştiremez. Kendisini annenin uzantısı olarak algılar.

Anorexia Nervosa'ya ilişkin çalışmaların çoğu anne - kız ilişkisi üzerine yapılmıştır. Ratey ve Bemporad ( 1985 ) bazı anoreksik durumların baba - kız ilişkisindeki aksaklıklardan da oluşabileceğini gözlemlemişlerdir. Anorexialı kızların babaları ilgili ve destekleyici görünmekle birlikte kızları kendilerine ihtiyaç duyduğunda onlarıduygusal yönden yalnız bırakırlar ve kendi veremediklerini kızlarından beklerler. Çoğunlukla mutsuz bir beraberlik yaşayan anne ve baba birbirlerinde bulamadıklarını kızlarından bekleyebilirler. Kızlarını kendi ihtiyaçlarını sağlayan bir self - obje yerine koydukları için çocuğa kendisi olabilme şansını tanımadıklarını söylemiştir.

Gabbard 1990, Anorexia Nervosa'nın psikodinamiğini şöyle açıklar :

1 - Farklı ve tek olabilmek için çabalamak.
2 - Ebeveynin beklentileri sonucu oluşan yapay benlik duyumunu reddetmeye çalışmak.
3 - Gerçek benliğin belirmeye başlaması.
4 - Bedende somutlaşan içselleştirilmiş düşman anne imgesinin reddedilmesi.
5 - Aşırı isteklere karşı savunma geliştirme.
6 - Kendisinin yerine diğerlerini çaresiz durumda bırakma.

Bulimia Nervoza

Bulimia Nervoza yemek yeme krizleri ve sonunda kusarak mideyi boşaltma çabaları olarak tanımlanır. Beden ağırlığı normale yakın olduğu gibi, aşırı kilo kaybı olan hastalara da rastlanır. Bruch ( 1987 ) Anorexia ve Blumianın birbirinden farklı durumlar olduğunu söylemiştir. Anoreksik kişilerin katı ve disiplinli , bulimik kişilerinse sorumsuz ve disiplinsiz olduğuna dikkat çekmiştir. Garfinkel ve Ark. 1980 - Hall ve Ark. ( 1984 ) bu görüşü paylaşmayarak anoreksik hastaların en azında %40 - 50 'sinde Bulimia da görülmekte ve pek çok kişinin yaşamı boyu bu iki durum birbirinin yerini alabilmektedir demişlerdir.

Bulimiklerin anneleri de çocuklarını kendi uzantıları olarak yaşayan kişilerdir. Hem ebeveynde hem çocukta birbirlerinden ayrılma ile ilgili yoğun güçlükler yaşandığı saptanmıştır. Humphrey ve Stern ( 1988 ) çocuğun gelişim öyküsünde ortak olan yön, çocuğun annesinden kopmasına yardımcı olarak emzik, veya "geçiş nesnesi" denilen battaniye v.s. gibi geçiş nesnelerinden yoksun kalmış olmasıdır. Besin maddesini alma içselleşmiş kötü ya da saldırgan nesne imgesinin içe alınması, besin maddesi atma da bu kötü, saldırgan nesneyi dışarı atma olarak tanımlamışlardır.

Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu

Başlıca özellikleri, tıkInırcasına yemek yeme nöbetleri ve arkasından kendi kendine kusma, bağırsak yumuşatıcıları olan (laksatifler) ilaçları yanlış kullanma, aç kalma ve aşırı egzersiz yapmadır. ( Tıkınma periodu için bakınız Bulimia)

Yemek yeme ve kendini durdurma denetimi bozulmuştur. Çok hızlı yemek yeme, rahatsızlık verene kadar yemek yeme, aç değilken bile büyük miktarda yemek yeme, kişinin ne kadar yediği konusunda utanması nedeniyle yalnız başına yemesi ve sonra da kendini iğrenç,suçlu ve depresif hissetme bulunur. Tanı için belirgin sıkıntı, tıkanırcasına yemek yeme nöbetleri esnasında ve sonrasında suçluluk duyguları ve vücüdün estetiğiyle ilgili kaygılar gerekir.

Tıkınma nöbetleri ortalama olarak en az 6 aylık dönemde en az haftada 2 gün ortaya çıkar. Gelecekteki araştırmalar da yemek yeme nöbetlerinin sayısından çok, ortaya çıktığı günleri araştırmaya yönelik olacaktır. Belirtiler sadece Anorexia Nervoza’da ortaya çıkmaz. Bazı uygunsuz dengeleyici davranışlar (örneğin ishal olma, aç kalma ya da aşırı egzersiz ) ara sıra ortaya çıkabilir. Ama tıkanırcasına yemenin etkilerine karşı koymak için düzenli olarak uygulanmaz.

İLİŞKİLİ ÖNCELİKLER VE BOZUKLUKLAR

Bazı bireyler depresyon, anksiyete ve bozuk duygudurumla tetiklendiğini bildirmiştir. Diğer bir kısım birey, tıkınırcasına yemek yeme periodunu tetikleyen özel bir başlatıcı bulamamışlardır. Ama aşırı yemek yeme ile gerginlik duygusunun azaldığı belirtilmiştir. Bazı bireyler kendilerini “duygusuz“ “boşlukta“ hissetme anlarında tıkınırcasına yemek yeme nöbetlerine girdiklerini tanımlamışlardır.

Birçok birey bir gün boyunca öğünlerini planlamadan yer. Klinik ortamda bu yeme davranış biçimini gösteren bireylerde değişen derecelerde obesite (fazla yeme – şişmanlık) vardır. Çoğu diyet yapmak için uzun süreli tekrarlayan çabalar gösterirler. Gıda alımını denetleme zorlukları konusunda umutsuzluk hissederler. Bazıları kalori alımını kısıtlarlar ama bazıları diyet yapma çabalarını bırakabilirler. Bu bireyler ortalama bireylerden daha şişmandırlar ve belirgin bir kilo alıp verme dalgalanmsı görülür.

Tıkınma yeme bozukluğu olan bireyler yemelerinin ya da kilolarının eşleriyle ve diğer insanlarla ilişkilerini, işlerini ve kendilerini iyi hissetme yetilerinin engellendiğini söylerler. Yeme bozukluğu olmayan bireylerle karşılaştırılınca daha yüksek oranda kendinden nefret etme, iğrenme, depresyon, kaygı, endişe, somatik belirtiler ve kişilerarası duyarlılık bildirirler. Kadınlarda erkekler göre 1.5 kez daha fazla görülür. Toplumlarda % 15 ile % 50 (ortalama % 30) oranında görülmektedir.

Başlangıcı geç ergenlik ya da 20’li yaşların başlarında çoğu kez diyet yaparak belirgin kilo verdikten hemen sonradır.
Bunun dışında birçok bireyde tıkınırcasına yemek yeme nöbeti yerine aşırı yemek yeme nöbetleri de görülmektedir.
(DSM IV’den yararlanılmıştır)

Şok Diyet

1999 yılında ABD'de yaygınlaşan ve haftada 4 kilo vermenizi sağlayan bir diyet listesi sunuyoruz.

Bu diyetin özelliği günde 2 litre (8 su bardağı) su içmeniz. Sürekli kilo kaybı için en pratik formül sudur; çünkü su iştahı azaltarak bastırır ve bedenin depolanmış yağları metabolize etmesine yardımcı olur. Alınan su miktarı azalınca yağ miktarı artmaya başlar. Bu şekilde az su alınınca kilo artar. Oysa günde 2 litre su aldığınızda kilonuz azalmaya başlar.

NEDEN ?

Su iştahı azaltarak bastırır ve bedenin depolanmış yağları metabolize etmesine yardımcı olur. Araştırma sonuçlarında alınan su miktarı azaltılınca vücutta depolanan yağ miktarı artmaya başlamaktadır; çünkü böbrekler yeterli su olmayınca iyi çalışamaz ve böbreklerin işinin bir kısmı karaciğere yüklenir. Karaciğerin bir görevi de depolanmış yağları bedenin kullanabileceği enerjiye çevirmektir. Karaciğer böbreklerin işini yapmak zorunda kalırsa, kendi işini tam yapamaz ve yağların tamamını enerjiye çeviremeyeceği için yağlar bedende depolanmaya başlar ve kilo artar. Beden ihtiyacından daha az su almaya başlarsa bunu susuz kalma tehlikesi olarak değerlendirerek, alınan suyun her damlasını saklamaya çalışır ve suyu hücre dışı dokularda biriktirmeye başlar. Bunun sonucu el, ayak ve bacakların şişmesi görülebilir. İdrar söktürücü (Di-üritetik)ler geçici bir çözümdür ve depolanmış suyu atarken bazı temel besi maddelerini de yok ederler. Böylece beden yine susuz kalır ve ilk fırsatta suyun her damlasını depo etmeye başlar ve sistemde bir kısır döngü oluşur.

Bedenden su atılamıyorsa nedeni tuz olabilir. Tuz suyu tutacağı için beslenirken fazla tuz almamak gerekir; çünkü tuzlu yenildiğinde beden tuzu sulandırmak için daha fazla suya gereksinim duyar. Tuzu atabilmek için yine su içilmelidir. Su böbreklerden geçerken ihtiyacının fazlası olan tuzu (sodyumu) da atar.
Fazla kilolu insanların metabolik yükleri fazla olacağından yağın yakılması için daha fazla su içmeye ihtiyaçları vardır.

Su kasların dengesini sağlar, kurumayı engeller. Kilo verirken sarkmaları önler; çünkü küçülen hücreler su ile dolar ve esnekleşir. Kilo verirken beden atıkları fazla olur. Metabolize edilen yağların yakılması için de suya gerek vardır.
Su kabızlığı önler; çünkü beden yetersiz su alınca gerekli suyu iç dokudan, kalın bağırsaktan çeker ve sonuç kabızlıktır. Bol su içilirse bağırsaklar normal olarak çalışırlar.

Anlatılan nedenlerle kilo kaybetmek için su içmek şarttır. Hergün 8 bardak su içmelidir; ancak kilo vermek isteyen kişiler her 12 kilo fazlası için bir bardak su içilmelidir. Spor yapılıyor veya hava sıcak ve kuru ise soğuk su içilmelidir; çünkü bedene daha çabuk yayılır. Bazı araştırmalar soğuk suyun kalorileri yaktığını göstermektedir.
Vücut yeterli suyu alınca doğal susama hissi geri gelir, açlık kaybolur.

Diyet yapmaya başladığınızda :

* Yiyeceklerinize limon ve tuz ekleyebilirsiniz. Tuzu en alt ölçekte kullanmalısınız veya yapay tuzlarla da destekleyebilirsiniz.
* Suyun yanında soda ve şekersiz çay ve bitki çayı kullanabilirsiniz. Şeker yerine yapay, kalorisiz tatlandırıcı kullanmak zorunludur.
* Kahve (Nescafe v.b.) günde en çok 2 fincan.
* Diyet kola türünden gazlı içeceklerden en fazla iki adet kullanabilirsiniz.
* Çay ve bitki çaylarını limitsiz kullanabilirsiniz (şekersiz veya yapay tatlandırıcılarla).
* Sabahları kahvaltıdan önce 1 bardak su veya yarım bardak greyfurt suyu (midenizin hassasiyetine göre) içmelisiniz.

ŞOK DİYETLER

Size 2 seçenekli diyet sunuyoruz. Doktorunuza danışarak bir tanesini seçebilirsiniz.

1.Seçenek : 3 günde 2 kg. verebileceğiniz diyet.
2.Seçenek : 7 günde 2 kg. verebileceğiniz diyet. PSİKOM DİYET
* Koruma Programında Diyet. PSİKOM KORUMA DİYETİ

1.SEÇENEK :

1.Gün :

Sabah Kahvaltısı :
Uyanınca 1 su bardağı su
1 yumurta
1 dilim kepek ekmek
İstenilen miktar salatalık
Marul, maydanoz (çiğ)

Öğlen Yemeği :
100gr. beyaz et
1 dilim kepek ekmek
İstenilen miktar çiğ salata
(limonlu, yağsız, havuç hariç)

Akşam Yemeği :
125gr. Diyet ton
1 dilim kepek ekmek
İstenilen miktar salata
(limonlu, yağsız, havuç hariç)

Gece Yatmadan Önce :
1 adet küçük boy meyve (Elma, armut, şeftali veya nektar)

2. Gün :

Sabah Kahvaltısı :
1 kibrit kutu büyüklüğünde beyaz peynir
1 dilim ekmek
İstenilen miktarda çiğ salata (havuç hariç)

Öğlen Yemeği :
125gr. diyet yoğurt
1 dilim kepek ekmek
İstenilen miktarda çiğ salata
(limonlu, yağsız, havuç hariç)

Akşam Yemeği :
250gr. mantar haşlanmış veya ızgara
İstenilen miktarda çiğ salata
(limonlu, yağsız, havuç hariç)

Yatmadan Önce :
1 adet küçük boy meyve (elma, armut, şeftali, nektarin)

3. Gün :

Sabah Kahvaltısı :
1 adet yumurta
5 adet tuzlu kraker veya 1 dilim kepek ekmek
İstenilen miktarda çiğ salata
(limonlu, yağsız, havuç hariç)

Öğle Yemeği :
200gr. sebze yemeği (çok az yağlı)
1 dilim kepek ekmek
İstenilen miktarda çiğ salata
(limonlu, yağsız, havuç hariç)

Akşam Yemeği :
100gr. beyaz ızgara et veya 60gr. kırmızı et (bonfile)
1 dilim kepek ekmek
İstenilen miktarda çiğ salata
(limonlu, yağsız, havuç hariç)

Gece Yatmadan Önce :
3 adet kayısı veya (yerine 1 elma, 1 armut, 1 şeftali)

* Bu diyet hızlı zayıflamayı sağlar, ancak uzun süreli yapılması önerilmemektedir.
* Bu diyette 4 öğün yiyeceksiniz.
* Hiç ilaç almamalısınız.
* Her gün 8 bardak su içmelisiniz. Her 12 kg. fazlanız için de 1 su bardağı fazla su içeceksiniz (Örnek : 66kg.sanız
ve 54 kg.a inmek istiyorsanız 8 + 1 bardak su yani 2,25 litre su)
* Kalori hesabı üzerine kurulmuş bir diyet programı olduğu için listedeki gıdaların yerine alternatif gıdalar PSİKOM DİYET'in sonunda sunulmuştur.

2. PSİKOM DİYET

Aç Karnına :
1 bardak su

Kahvaltı :
Kibrit kutusu büyüklüğünde beyaz peynir veya 1 yumurta
1 dilim kepek ekmeği veya 1/4 simit
istenilen miktarda domates, salatalık

Öğle :
1 porsiyon sebze yemeği (ıspanak, bezelye, mantar ve karnıbahar hariç) veya havuç rendesi)
1 dilim ekmek veya 1 kase çorba
Bol salata (yağsız)
1 çay bardağı yoğurt veya 1 su bardağı ayran

Ara :
1 porsiyon meyva

Ara :
2 adet etimek veya 2 adet grissini

Akşam :
İki köfte kadar et veya tavuk veya balık (hamburger veya sandviç veya tost) veya 8 kaşık
kurubaklagil yemeği
2 dilim kepek ekmeği veya 4 kaşık pirinç pilavı
Bol salata (yağsız)
1 çay bardağı yoğurt veya bir kase cacık

Ara :
1 porsiyon meyva
1 çay bardağı süt

* Bu diyet uygulanırken hergün 40 dakika yürüyüş yaparak ,metabolizmanızı hızlandırabilirsiniz.

PSİKOM KORUMA DİYETİ

Fazla kilolar verildikten sonra eski beslenme şeklinize geri dönerseniz, kaçınılmaz olarak tekrar kilo almaya başlarsınız. Yeni beslenme alışkanlığı edinmeniz için 2 ay koruma programında kalmanız gerekir.
Koruma programında almanız gereken kalori şöyledir :

Kadınlar için :
Hareketsiz çalışan 35 yaşa dek olan kadınlar günde 2000 kalori.
Hareketsiz çalışan 35 yaş sonrası kadınlar günde 1500 kalori.
Hareketli çalışan 35 yaşa kadar kadınlar 2200 kalori...(40 dakika yürüyüşe eşdeğer).
Hareketli çalışan 35 yaş sonrası kadınlar 2000 kalori...(40 dakika yürüyüşe eşdeğer).

Erkekler için :
Hareketsiz çalışan 35 yaşa dek olan erkekler günde 2200 kalori.
Hareketsiz çalışan 35 yaş sonrası erkekler günde 1800 kalori.
Hareketli çalışan 35 yaşa kadar erkekler 2500 kalori...(40 dakika yürüyüşe eşdeğer)
Hareketli çalışan 35 yaş sonrası erkekler 2200 kalori...(40 dakika yürüyüşe eşdeğer)

DİKKAT :

* İçeriğini bilmediğiniz gıdaları almayın.
* Kesinlikle ÖĞÜN ATLAMAYIN.
* Günde 1 tatlı kaşığı yağ kullanın.
* Aşırı tuz tüketmeyin.
* Verilenlerden eksik veya fazla yemeyin.
* Aşağıda verilen alternatif listenizi kullanmaya özen gösterin.
* Çiğ yenilen salata ve sebzeler limitsizdir (yağsız ve limonsuz, havuç, bakla, bezelye, kereviz, avokado hariç)

ALTERNATİF LİSTE (GIDALARIN DEĞİŞİMİ) :

1.GRUP : Et, balık, tavuk (Protein içerirler)
60gr. et veya 100gr. beyaz et
3 adet köfte
1 orta biftek
1 orta bonfile
100 gr. tavuk
100 gr. balık
5 adet midye
5 adet kalamar
5 adet karides
1 orta boy istakoz
125gr. diyet ton
1 yumurta
1 ince dilim salam
4 ince dilim sucuk
Yarım sosis

2.GRUP : Unlu gıdalar (Karbonhidrat içerirler)

1 dilim beyaz ekmek
1 dilim kepek ekmek
2 adet etimek
1 adet galeta
2 adet grissini
1/4 simit
2 yemek kaşığı müsli
2 yemek kaşığı mısır gevreği
1,5 yemek kaşığı yulaf ezmesi
2 yemek kaşığı patates püresi
1 orta boy patates
2 yemek kaşığı pirinç pilavı
2 yemek kaşığı bulgur pilavı
2 yemek kaşığı erişte
2 yemek kaşığı makarna
2 yemek kaşığı kuskus
1 kase her türlü çorba

* Bir kase = bir su bardağı, yemek kaşığı ölçüsü silme olarak verilmiştir.

3.GRUP : Sebzeler (Protein, karbonhidrat, mineral ve vitamin içerirler)

3 yemek kaşığı havuç
3 yemek kaşığı bezelye
4 yemek kaşığı bamya
4 yemek kaşığı ıspanak
4 yemek kaşığı fasülye
4 yemek kaşığı patlıcan
4 yemek kaşığı pırasa
5 yemek kaşığı kereviz
5 yemek kaşığı lahana
5 yemek kaşığı karnıbahar
5 yemek kaşığı pazı
5 yemek kaşığı dereotu
1 orta boy enginar
3 orta boy dolma biber

* Yemek kaşığı ölçüsü silme olarak verilmiştir.

4.GRUP : Meyveler (Vitamin içerirler)

1 küçük boy elma veya armut veya şeftali veya portakal veya greyfurt
2 küçük boy mandalina
1 adet yerli muz veya yarım adet yabancı muz veya kivi
3 adet incir veya kayısı
12 tane üzüm
10 adet çilek veya kiraz veya yeşil erik
5 adet kırmızı erik
12 adet vişne
Yarım ayva veya nar veya avokado
1 ince dilim kavun veya karpuz veya ananas

5.GRUP : Süt, Peynir, Yoğurt (Protein içerirler)

1 fincan süt veya 2 fincan diyet süt
1 fincan yoğurt veya diyetse 2 fincan yoğurt
1 kibrit kutusu büyüklüğünde beyaz peynir
2 kibrit kutusu büyüklüğünde diyet peyaz peynir
1 adet karper peynir
1/2 kibrit kutusu büyüklüğünde tulum peynir
1 çay bardağı lor peyniri
1 çay bardağı çökelek
1 kibrit kutusu büyüklüğünde dil peyniri
1 kibrit kutusu büyüklüğünde Çerkez peyniri

6.GRUP : İçecekler (Taze sıkılmış)

1 çay bardağı greyfurt, portakal, mandalina
1 çay bardağı elma, nar, vişne, üzüm
1 çay bardağı ananas
1 çay bardağı havuç suyu
1 çay bardağı ayran
4 adet soda
2 adet diyet kola
Şekersiz çay veya kahve

7.GRUP : Kuruyemişler (kar.,protein, min. içerirler)

Badem 8-10 adet
Fındık 8-10 adet
Fıstık 8-10 adet
Beyaz leblebi 15 tane
Sarı leblebi 15 tane
Kabak çekirdeği 1 fincan
Ay çekirdeği 1 fincan
Kuru kayısı 3 adet
Kuru incir 2 adet
Kuru üzüm 1 fincan

Dr.Tülay ARSU