Çocuklarda özellikle de kafalarında su biriken hidrosefali hastalarında kullanılan ''endoskopi'' tekniği, son 2-3 yıldır belli bölgelerdeki beyin tümörlerinde de kullanılıyor.

Tıbbın pek çok alanında kullanılan endoskopik ameliyat yöntemi ameliyatların çok daha kısa sürmesini, hastanın ise daha çabuk iyileşmesini sağlıyor. Endoskopik yöntem, en sıklık çocuklardaki ''hidrosefali'' (kafatası içinde su birikmesi) vakalarında kullanılıyor. Ancak son yıllarda bel ve boyun fıtığı ameliyatlarında da yer bulmaya başladı. Bugün endoskopik yöntemle bel fıtığı ameliyatı yapılan hasta, aynı günün akşamı taburcu edilebiliyor.

Son 10 yılda bin 500’e yakın endoskopik beyin ameliyatı yapan Acıbadem Kozyatağı Hastanesi Çocuk Beyin Cerrahisi Uzmanı Prof. Memet Özek, yaptıkları ameliyat sayılarının Avrupa’nın çok üstünde olduğunu belirtiyor. Prof. Özek, üç yıldır alanın duayeni olarak kabul edilen dört profesörün katılımıyla meslektaşları için uluslararası bir kurs düzenliyor.

Yaptığı ameliyat sayısı ile dünyada endoskopiyle çocuk beyin cerrahisi alanında en fazla ameliyat yapan beş cerrah arasında yer alan Prof. Dr. Memet Özek, endoskopik beyin ameliyatlarıyla ilgili sorularımızı yanıtladı.

Endoskopinin beyin ameliyatlarındaki yeri nedir?
Endoskopinin değişik tıbbi branşlarda gelişmeye başlamasıyla doğal olarak beyin cerrahisinde de son 10 yılda oldukça sık kullanım alanı buldu. Endoskopik cerrahi, beyin cerrahisinde geleceği olan bir yöntem. Bugün yaptıklarımızın muhtemelen yüzde 35 - 40’ını gelecekte hep endoskopla yapacağız.

Beyin ameliyatlarında neler değiştirdi?
Diğer organlardan farklı olarak beyin dokusundaki endoskopide, içinde su olan bir ortamda dolaşıyorsunuz. Örneğin hidrosefali dediğimiz kafada sıvı birikmesinin tedavisi eskiden ''şant''la yapılırken bugün endoskopik yöntemlerle yapılmakta. Daha sonra endoskopik yöntem, içinde su olmayan beyin bölgelerinde de kullanılmaya başlandı.

Endoskopik yöntem hangi beyin ameliyatlarda kullanılıyor?
Artık sadece hidrosefalinin tedavisinde değil, doğuştan varolan beyin içindeki kistlerin tedavisinde yeni kullanılmaya başlandı. Daha sonra acaba bu tümörlerde de kullanılabilir mi diye düşünüldü. Son 2 - 3 yıl içinde de beynin her bölgesindeki değil ama belli bölgelerinde yerleşmiş olan tümörlerde de kullanılmaya başlandı. Yine eskiden burundan mikroskop yardımıyla yaptığımız ameliyatlarda endoskop kullanılabilir mi diye düşünülerek bu konuda da kullanım alanına girdi.

Tabii ki gelişmenin sonu yok. Daha sonra bazı omurilik ameliyatlarında kullanımı gündeme geldi.

Bel boyun fıtıkları gibi mi?
Evet bu ameliyatlarda da endoskop kullanılmaya başlandı. Bugün endoskopik yöntemle yapılan bel fıtığı ameliyatını sabah endoskopla yaptığınız zaman hastayı o akşam, en kötü ihtimalle ertesi gün evine gönderebilirsiniz.

Bunun dışında kafatası kemiklerinin erken kapanması nedeniyle kafatası şekil bozukluklarında da eğer hasta bir ya da iki aylık bebekken getirilirse kullanım alanı yine var.

Endoskopik yöntemin getirdiği en büyük avantaj nedir?
Hastayı hastanede daha az sürede tutmak açısından yani finansal yönden avantajı var. İkincisi, hastanın vücudunda yaptığınız doku tahribatını daha sınırlı kılabiliyorsunuz. Çünkü endoskop dediğimiz, yarım santimetre ya da dört milimetre kalınlığında içinde optik kamera sistemi olan bir boru sayesinde içeriyi görebiliyoruz. Eskiden gözümüzle görebilmek için çok daha geniş bir alanı açıyorduk.

Dolayısıyla endoskopik cerrahi kullanım alanına girdikçe amacımız, ''minimal invaziv cerrahi'' dediğimiz insan vücudunda olabildiğince az doku harabiyeti yaratıp kısa zamanda işi tamamlamak oldu. Tabii vücutta daha az harabiyet yarattığınızda doğal olarak hastanın ameliyat sonrası iyileşme dönemi ve hastanede kalış süresi de çok kısalıyor.

Yine şantların enfeksiyon riski var ama endoskopide bu risk yok.

Bu yöntemin ekonomik açıdan üstünlüğü nedir?
Daha önce takılan şantların olumsuz bir tarafı şu. Bugün için bir şantın fiyatı 800 - 1200 dolardır. Bir yılda takılan 100 şantın 15 tanesi, o yıl içinde şu veya bu nedenden değişmek zorunda kalır. Bunu yaşam süresine yaydığınızda, hayatını sürdürebilmek için vücuduna şant taktıran bir hasta, bu işten dolayı ömür boyu üç kez daha bu ameliyatı geçirecek demektir.

Biz zengin bir ülke değiliz. Bunun alternatifi olarak bir endoskopik ameliyat yaptığınızda bunun maliyeti, bir şant ameliyatının yarısı kadardır. Tabii en önemlisi hasta ömür boyu hidrosefali sorunundan kurtuluyor.

Bu ameliyatlar sonrasında hasta kaç günde taburcu ediliyor?
Endoskopik ameliyatlar sonrası hasta en fazla 1 - 2 gün hastanede yatıyor. Ama bu eskiden 5 - 7 günü buluyordu.

Ülkemizde kaç merkezde bu ameliyatlar yapılabiliyor?
Bu ameliyatların yapıldığı merkezlerin sayısı bir elin parmaklarından az. Sanırım 4 - 5 merkez var. Ülkenin salt sağlık finansmanı açısından endoskopik cerrahinin Türkiye’de geniş kullanım alanı bulması lazım.

Endoskopik cerrahi nerelerde kullanılıyor?

Endoskopi tekniği ağırlıklı olarak hidrosefali vakalarında kullanılıyor. Bu vakaların dışında, tümör ve kistlerin çıkarılmasında, boyun ve bel fıtığında, sinostoz adı verilen kafatası kemiklerinin erken kapandığı hastalığın ameliyatla tedavisinde de kullanılıyor.