ABD salmonella paniği yaşıyor. Hastalığın yumurtadan bulaştığı anlaşıldı, 380 milyon yumurta toplatıldı. Hastalığı ntvmsnbc'ye anlatan Dr. Dilek Mamçu, tavuk, yumurta ve süte dikkat çekti, 'salmonella öldürebilir' dedi.

ABD'de Kuzey Carolina, Minnesota ve Kaliforniya eyaletlerinde 270'den fazla kişi salmonella teşhisiyle tedavi altına alındı.

Son aylarda çok sayıda salmonella vakasının görülmesi ve hastalığın yumurtadan bulaştığının anlaşılması üzerine, sağlık yetkilileri yumurtaların raflardan toplatılması için talimat verdi. Uzmanlar, bunun son 20 yılın en büyük salgını olabileceği uyarısında bulundu.

Salmonella bakterisi doğada, hayvanlarda ve insanda bulunan, çok basit ve çabuk üreyen bir bakteri. Hastalık yapanları olduğu gibi, hastalık yapmayanları da var. Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyoloji Uzmanı Doktor Dilek Mamçu, insanlarda bağırsak ve safra kesesinde taşıyıcı halinde bulunan salmonellanın 150'den fazla çeşidi olduğunu söyledi.

"Bu yüzden salmonella insan sağlığını önemli ölçüde etkileyen bir bakteridir" diyen Dr. Mamçu, hastalığın daha çok süt, peynir, yumurta gibi besinlerden geçtiğini belirtti ve şu bilgileri verdi:

"Salmonella gıda yoluyla bulaşan hastalıklar içerisinde önemli bir yer tutar. Salmonella normalde tavukların yumurtalıklarında bulunan bir bakteridir. Yumurtanın çiğ olarak veya iyi pişirilmeden tüketilmesi halinde bakteri insana geçiyor ve hastalık yapıyor. Özellike sağlıksız koşullarda üretilen süt ve süt ürünlerinden bulaşıyor. Gıda zehirlenmesinden tifoya kadar pek çok hastalığa neden olabiliyor. Salmonellanın en ağır formu salmonella tifo bakterisiyle oluşan tifodur. En hafif formu da gıda zehirlenmesidir. Yumurta, tavuk eti, mayonez, süt, peynir gibi ürünlerde özellikle yumurtanın çiğ kullanıldığı pasta ve kremalarda bulunuyor. Yumurta soğukta saklanması ve üretim tarihinden sonra belirli sürede tüketilmesi gereken bir besin. Uygun sıcaklıkta saklanmadığı taktirde içerisindeki salmonella bakterisi hızla üreyebiliyor. Salmonella 56 derecede ölür. Gıdalar uygun sıcaklıkta bekletilmez, iyi pişirilmez veya pastörize edilmezse bu bakteriler kolayca ürer."

SALGIN PAKİSTAN'DA DA GÖRÜLEBİLİR
Mikrop alındıktan 6 ile 12 saat içerisinde hastalık belirtileri ortaya çıkıyor. İshal en önemli belirti. Yanı sıra baş ağrısı, karın ağrısı, kusma, bulantı ve yüksek ateş olabiliyor. Bakteri, hafif gıda zehirlenmesinden ölümcül bakteriyel enfeksiyonlara, yani sepsise kadar gidebilen tablolar yapabiliyor. Dr. Mamçu, hastalığın ölüme yol açmaması için vaktinde müdahalenin şart olduğunu söylüyor ve sel felaketinin vurduğu Pakistan'a dikkat çekiyor.

"Tedavisi iyi yapılmaz, sıvı elektrolit dengesi zamanında yerine getirilmezse hastalık ölümcül olabiliyor. Eskiden ölüm oranı çok yüksekti ancak günümüzde iyi bir tıbbi bakım ve antibiyotik tedavisiyle ölüm oranı düştü. Su kirliliği de ciddi salgınlara neden olur. Bu nedenle hastalık, son günlerde sel felaketiyle uğraşan Pakistan'da da ortaya çıkabilir.

İSHAL VE KUSMAYI HEMEN KESMEK DOĞRU DEĞİL
Dışkıda bakterinin tespit edilmesiyle hastalık teşhisi konuyor. Bunun için antibiyogram yapılıyor. Burada öncelikle hastanın ishalini kesmek değil de daha çok sıvı vererek genel tabloyu düzeltmek lazım. Antibiyotik bazı salmonellalar için çok gerekli. Ancak rastgele verilen antibiyotikler dirence yol açar. Yemlere karıştırılan antibiyotikler nedeniyle hayvanlardaki bakteriler zaten dirençli. Onun için antibiyogram yapılmadan antibiyotik verilmemeli. Bir de hemen ishal kesici ilaçlar veriliyor, bu da çok yanlış. Çünkü ateş, ishal ve kusma ilk başlarda zararlı etkenleri yok etmek, onları vücuttan atmak için birer savunma mekanizmasıdır. Bu savunma mekanizmalarını ortadan kaldırmak doğru değildir."

ABD'DEKİ SALGIN TÜRKİYE İÇİN TEHDİT OLMAZ
Salmonellanın neden olduğu tifonun tedavisi yaklaşık 10 gün sürüyor, tifo dışındaki bakteriyel ishaller ise 3-4 günde tedavi ediliyor. Salmonellanın, bakteriyi taşıyan kişilerin elleriyle insandan insana bulaştığını belirten Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dilek Mamçu, ABD'deki salgının Türkiye açısından tehdit oluşturmadığı görüşünde:

"Dışarıdan gelecek besinlerle bulaşma ihtimali çok az, çünkü bakteri o kadar uzun süre yaşamıyor. Amerika'dan bize fazla besin geldiğini de sanmıyorum. Türkiye'de de bu bakteri oldukça yaygın, zaman zaman ortaya çıkıyor ve salgınlar yapıyor."

DSÖ'NÜN GIDA ZEHİRLENMESİNE KARŞI ON ADIM KURALI
Herkesin salmonella hastalığına yakalanabileceğini, bebekler, yaşlılar ve bağışıklığı zayıf kişilerin hastalığı daha şiddetli geçirdiklerini vurgulayan Dr. Mamçu, Dünya Sağlık Örgütü'nün salmonella dahil, gıdayla bulaşan bütün hastalıklardan korunmak için belirlediği on kuralı ise şöyle sıraladı:

1-GÜVENLİ GIDA SEÇİN
Sebze, meyve gibi gıdalar doğal hallerinde en iyi iken, diğer gıdalar ancak, işlendiğinde güvenli olurlar. Örneğin; işlenmemiş süt yerine, pastörize edilmiş süt satın alın. Seçmek durumundaysanız, taze veya şok dondurma işlemine tabii tutularak dondurulmuş tavuğu tercih edin.

2-GIDALARINIZI TAM OLARAK PİŞİRİN
Bir çok gıda, patojen (hastalık yapan) etkenlerle bulaşıktır. Bunların en önemlileri; et ve süt ürünleridir. Özellikle tavuk etleri, sığır etleri ve pastörize edilmemiş sütler hastalıklar açısından risk taşırlar. Mükemmel bir pişirme ile patojenler öldürülür. Ancak gıdanın bütün kısımlarının en az 70 °C dereceye ulaşması gerektiği unutulmamalıdır. Tavuk pişirildiğinde bile kemik kısmında pişmemiş bölümler kalabilir. Donmuş sığır eti, balık ve tavuk eti pişirilmeden önce bir gece buzdolabında bekletilmeli, daha sonra tamamen çözündürülerek pişirilmelidir.

3- PİŞMİŞ GIDALARI VAKİT GEÇİRMEDEN TÜKETİN
Pişmiş gıdalar oda sıcaklığına geldiği zaman, mikroorganizmalar çoğalmaya başlar. Bekleme süresi arttıkça risk de artar. Güvenli tüketim için pişmiş besinlerin ısılarını kaybetmeden yenmesi gerekir.

4-PİŞMİŞ GIDALARI DİKKATLİ DEPOLAYIN
Gıdaları güvenli şekilde servis etmek için, sıcak yiyecekleri 60 °C'nin üstünde, soğuk yiyecekleri ise 10 °C'nin altında bekletin. Besinleri 4 veya 5 saatten fazla bekletmeyi planlıyorsanız, pişirdiğiniz gıdayı hızla soğutup, 10 °C'nin altında depolayın. Bebekler için bekletilmemiş gıdaları tercih edin.

5-PİŞMİŞ GIDANIN TAMAMINI ISITIN
Gıdaları bir defadan fazla ısıtmayın. Gıdaları ısıtırken bütün kısımlarının en az 70 °C'ye ulaşması gerektiğini unutmayın.

6-PİŞMİŞ GIDAYLA ÇİĞ GIDA ARASINDAKİ TEMASI ÖNLEYİN
Güvenle pişirilmiş gıdalar, çiğ gıdalarla çok az bile olsa temas ettiğinde kontamine (bulaş) olabilir. Buna çapraz kontaminasyon denir. Örneğin; çiğ tavuk hazırlarken kullandığınız bıçak ve kesme tahtasını iyice yıkamadan pişmiş tavuğun parçalanmasında veya salata yapımında kullanmayın.

7-ELLERİNİZİ TEKRAR TEKRAR YIKAYIN
Gıdaların hazırlanışı işlemine başlanmadan önce ellerinizi iyice yıkayın. Özellikle bebek bezi değiştirmek durumundaysanız veya tuvalete girmişseniz, ellerinizi sabun ve su ile köpürterek, en az 30 saniye çok iyi şekilde yıkayın.

Balık, et veya tavuk gibi çiğ gıdaların hazırlanmasından sonra diğer gıdaların işlemine başlamadan önce eller tekrar yıkanmalıdır. Ellerinizin üzerinde herhangi bir sızıntılı yara veya enfeksiyon varsa, gıdaya dokunmadan önce yara bandı ile o bölgeyi kapatın. Köpek, kuş ve özellikle kaplumbağa gibi evcil hayvanların ellerinizden gıdaya geçebilecek tehlikeli patojenleri barındırabileceğini de unutmayın.

8-MUTFAK YÜZEYLERİNİ TEMİZ TUTUN
Gıdalar çok kolaylıkla kontamine olduğundan, gıda hazırlanması için kullanılan her yüzey çok temiz tutulmalıdır. Her bir gıda kırıntısı, kalıntısı veya noktasını mikropların potansiyel bir kaynağı olarak düşünün. Bulaşıklarla ve kaplarla temas eden kıyafetler her gün değiştirilmeli ve tekrar kullanım öncesi kaynatılmalıdır.

9-GIDALARI HAYVANLARDAN KORUYUN
Hayvanlar, gıda kaynaklı hastalıklara neden olan patojen mikroorganizmaları taşırlar. Gıdaları, sıkıca kapatılmış kaplar içerisinde depolayarak saklamak sizin için en iyi korumadır. Besinlerinizi böceklerden, kemirgenlerden ve tüm hayvanlardan uzak tutun.

10-SAF VE TEMİZ SU KULLANIN
Saf ve temiz su hem içmek hem de gıdaları hazırlamak açısından büyük önem taşır. Eğer su stokları hakkında herhangi bir şüpheniz varsa, gıdaya ilave etmeden veya içmeden önce suyu mutlaka kaynatın. Özellikle bebek mamalarının hazırlanmasında kullanılan sular konusunda çok daha dikkatli olun.