Boşaltım Sistemi

Boşaltım sisteminin ana görevi vücutta meydana gelen artık maddelerin kandan süzülerek vücuttan atılmasını sağlamak ve organizmadaki hücrelerin yaşamasına uygun ve dengeli bir iç ortamın devamını sağlamaktır. Bu artık maddeler fazla su, tuzlar, ürik asit, ve üredir.

Boşaltım sisteminin diğer bir işlevi ise kandaki yararlı madde kaybını önlemektir. Bu işlem böbrekteki geri emme yoluyla gerçekleşir. Süzme işlevi sırasında kandan ayrılan yararlı maddeler (glikoz, aminoasitler, inorganik tuzlar) ve su geri emilerek tekrar kana verilir.

Boşaltım sisteminin son işlevi ise kanın bileşimi ile doku sıvısındaki su ve tuz miktarını düzenlemektir.

Böbreklerin çalışmasını otonom sinirler kontrol eder.Sinir sistemi, endokrin sistemi, dolaşım sistemi ve boşaltım sisteminin uyumlu çalışması ile homeostasin sağlanır.

Kandaki osmotik basınç değişimi hipotalamusu uyarır.Hipofizden vasopressin hormonu salgılanaraksu dengesini sağlar.Böbrek üstü bezinden salgılanan aldosteron da mineral dengesini sağlar.İdrar kesesinin dolması sinirsel uyarılara neden olur.Beyinden gelen impulslarla idrar kesesindeki kapak açılır, idrar vücuttan dışarı atılır.

Böbrekler, bel omurlarının iki tarafına tutunur.İskelet sistemi böbreklere tutunma ve bağlanma yüzeyi oluşturur.Böbreklerin etrafındaki yağ dokusuda dış etmenlere karşı korunmayı sağlar.

Böbrekler kanın pH sabitliğini sağladığından dolaşım sistemi ile doğrudan ilişkisi vardır.

Ayrıca boşaltım sisteminde derininde büyük önemi vardır.Deri yoluyla atılan terin bileşimi de seyreltik idrara benzer.Ter; daha çok su olmak üzere az miktarda tuzlar, üre, ürik asit gibi maddeleri içerir.

Boşaltım sistemini oluşturan organların başında süzme ve geri emme işlemini yapan böbrekler gelir. Böbreklere ek olarak, böbrekleri idrar torbasına bağlayan artıkların geçtiği idrar kanalı (üreterler), artık maddelerin biriktirildiği idrar kesesi ve bunların vücuttan dışarıya atıldığı idrar yolu (üretra) boşaltım sistemindeki diğer organlardır.

İdrar kanalı, atar ve toplar damarlara ek olarak böbreklere bağlanan üçüncü bir damardır. İdrar kanalı böbreklerden süzülen idrarı, idrar kesesine taşır.

İdrar kesesi idrar kanalının böbrekten getirdiği idrarın, dışarı atılmak üzere biriktirildiği yerdir.

İdrar yolu ise idrar kesesinde birikmiş olan idrarın dışarıya atılmasını sağlayan bir bölümdür.

Boşaltım sistemini oluşturan organların dışında boşaltım fonksiyonu olan diğer yardımcı organlar akciğerler, deri ve kalın bağırsaklardır.

Boşaltım sisteminde artık maddelerin izlediği yol şöyledir:

Böbrekler -> İdrar kanalı -> İdrar kesesi -> İdrar yolu.

Böbreklerin Beslenmesi

Boşaltım sistemi vücutta homeostazın sağlanmasında çok önemli bir yere sahiptir.

Böbrekler, üreterler ve mesaneden oluşan boşaltım sistemi, metabolizma sırasında ortaya çıkan atık maddelerin atılımından sorumludur. Vücut fonksiyonlarının devamı için hücrelerden atık maddelerin atılması lazımdır. Katı ve sıvı atıklar, kan içinde erimiş olarak taşınırlar ve böbreğe ulaştırılarak filtre edilirler (süzülürler). Bu atıklar üreterler yoluyla mesaneye geçerek, belli aralıklarla mesanede idrar olarak depolanıp, periyodik olarak vücuttan atılırlar.

Sinir Sistemi :



Beyin, omurilik ve karmaşık yapılı sinir ağlarından oluşur. Diğer sistemlerin işlevlerini koordine eder.
En küçük birimi nörondur. Özel yapıları olan nöronlar, beyin ile dokular arasındaki bilgi alışverişini sağlar. Bu alışveriş nöronlar aracılığı ile elektro kimyasal dalga nakliyle oluşur. Bu iletişim hızı 150 feet/sn. dir. İnsan vücudunda ortalama 10 milyar nöron vardır, bunların en küçükleri mikroskobik; en büyükleri ise vücudu boydan boya dolaşacak uzantılara sahiptirler.

Sindirim Sistemi :



Mide, ince ve kalın barsaklar, tükürük bezleri, pankreas, karaciğer ve safra kesesinden ibarettir.
Yiyecekleri hücreler tarafından kullanılır hale getirir. Kimyasal ve bakteriyolojik değişikliklerle yiyecekler aminoasit, su, şeker gibi temel maddelere dönüştürülür. Daha sonra kana geçen bu temel maddeler dolaşım sistemi vasıtasıyla hücrelere ve dokulara taşınır.

Boşaltım Sistemi :

BÖBREKLERİN YAPISI VE İŞLEVİ



Böbrekler bel omurunun her iki yanında yer alırlar. Erkeklerde ki ağırlığı 125-170 gr, kadınlarda 115-155 gr arasında değişir. Boyu 11-12 cm, kalınlığı 2,5-3 cm, eni 5-7,5cm'dir.

Böbrekler iki büyük görev yaparlar:

1- Vücutta metabolüzma soncu oluşan zararlı ürünlerin atılmasını sağlar.

2- Vücut sıvılarının içerdiği maddelerin pek çoğunun yoğunluğunu kontral ederler. Bu sayede vücudun su, tuz, asit, ürela kan yapımı, kemik gelişmesi ve kan basıncının düzenlenmesini sağlarlar. Vücudun tüm organ sistemleri arasında düzenli çalışmasını ayarlarlar.

Metabolizma sonucu hücrelerden oluşan zararlı,yararsız ve gereksiz olan mad. Boşaltım Maddesi, bu mad. dışarı atılmasına Boşaltım, boşaltım yapmaya yarayan sisteme Boşaltım Sistemi denir.

Canlılar yaşadıkları yer ve ortamla ilişkili olarak boşaltım yapmak için farklı adaptasyonlar kazanmıştır.

BOŞALTIMLA ATILAN MADDELER

Proteinlerin yıkılması sonucu ortaya (Üre,Ürik Asit ve Amonyak) çıkar.

Hemoglobinin yıkılması için safra gereklidir.
Ayrıca Reçine,Yağ ve Mumsu maddelerde birer boşaltım maddesi olarak sayılır.

HOMEOSTASİ VE BOŞALTIM

Canlı, yaşayabilmesi için sürekli olarak dışarıdan besin,oksijen gibi bazı mad. almak ve hücrelerde oluşan artıkları sürekli olarak dışarıya atmak zorundadırlar.
Homeostasinin yaşayabilmesi için mutlaka “iç çevrenin belli sınırlar içinde tutulması” gerekir.

Homeostasinin Korunması: Sinir,solunum, endokrin,dolaşım ve boşaltım sistemleriyle sağlanır.

BİR HÜCRELİDE BOŞALTIM

Hücreye madde giriş ve çıkışı hücre zarından sağlanır. Hücrede oluşan boşaltım maddeleri de hücre zarından atılır.
Boşaltım mad. atılması çoğunda Osmos ve Difüzyon ile hücre zarından olur.

Hayatta kalmanın normal sonucu olarak vücuttaki her hücre birtakım artık madde üretir. Bu artıklar fazla su, tuzlar, karbondioksit ve üredir. Bu zararlı ve işe yaramayan maddelerin vücuttan atılmasına boşaltım denir. Organizmada boşaltımla görevli bütün organların veya yapıların meydana getirdiği sisteme boşaltım sistemi denir. Boşaltım sistemi edilgin değildir; aksine inceden inceye düzenlenmiştir.Boşaltım sisteminin en önemli görevi, birtakım artık maddeleri atarak organizmadaki hücrelerin yaşamasına uygun ve dengeli bir iç ortamın (HOMEOSTASİ) devamını sağlamaktır. Bilindiği gibi tüm canlılar hareket ve çeşitli faaliyetleri sonucu birtakım yan ürünler denilen, farklı ve hücre veya organizmada durması olumsuz etkiler yaratacak maddeler ve bileşikler meydana getirir. Bunların etkisi olmayacak bir yere atımı ise boşaltım sisteminin işlevidir.

BOŞALTIM
Hücre içerisinde yüzlerce biyokimyasal tepkime olur . Bu tepkimelerin tümüne metabolizma denir . Metabolizma sonucu hücrelerde oluşan zararlı , yararsız ve gereksiz olan maddelere boşaltım maddesi , bu maddelerin dışarı atılmasına boşaltım , boşaltım yapmaya yarayan organlar topluluğuna boşaltım sistemi denir .
SALGILAMA
Bir hücre ya da hücre grubundan vücudun başka bölümlerine bazı olaylar için gerekli olan maddelerin salgılanmasıdır.
DIŞKILAMA
Sindirilemeyen besinlerin anüs yoluyla dışarı atılmasıdır.
• Boşaltım ve salgılama olayında hücreler enerji tüketir.
• Dışkılama olayında ise hücrelerin enerji tüketmesine gerek yoktur.

BİTKİLERDE BOŞALTIM
Su yosunları ve diğer su bitkilerinde boşaltım difüzyonla olur.
Kara bitkilerinde boşaltım maddeleri STOMA (gözenek) aracılığı ile dışarı atılır.
Bazı bitkilerde (aslanağzı, fasulye, otlar) gözeneklerle atılamayan suyun fazlası HİDOTAT denilen yapılarla yaprak kenarlarından atılır. Bu olaya DAMLAMA denir.
Bitkilerde damlama olayının olması için;
• Bitkinin çok su alması
• Havanın neme (su buharı) doymuş olması
• Hava akımının olmaması
• Havanın sıcak olması gerekir.