vitaminler

Vitaminler, sağlıklı yaşamın vazgeçilmez bir parçası olan organik bileşiklerdir. Vitamin Latince yaşam anlamına gelen “vita” sözcüğünden kaynaklanır. Vitaminler yağda ve suda eriyenler olarak iki gruba ayrılır .Vitaminler, vücutta metabolik olayların normal bir şekilde meydana gelmesi ve sağlıklı durumun sürdürülmesi için gerekli olan ve besinler içinde ufak miktarlarda alınan maddelerdir. Vitaminler iki grupta toplanır :
Suda çözünen vitaminler: C ve B grubu vitaminleri (B1, B6 gibi)
Yağda çözünen vitaminler: A, D, E, K vitaminleri

A vitamini

Koruyucu hekimlik alanında aşamalar kat edilmesi, vitaminlerin de giderek daha çok kullanılmasına neden oluyor. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri gibi gelişmiş ülkelerde vitamin kullanımı bir çılgınlık halini aldı. Bu moda giderek tüm dünyayı, bu arada ülkemizi de sardı.

Vitamin sözcüğündeki, Vita hecesi hayat anlamına gelmektedir. Gerçekten de yaşayabilmek için bazı vitaminlerin bulunması şart, ayrıca bazılarının da yüksek dozlarının yararlar sağlayabileceği yolundaki görüşler, bu modanın süratle yayılmasına neden oluyor. Hemen herkes, eşin - dostun tavsiyeleriyle bazı vitaminleri kullanıyor. Kullanıyor da, acaba doğru mu yapıyor? Bunları kullanması gerekli mi? Gereksiz yere kullanmak zarar verir mi? Ne kadar vitamine gerek var? Gıdalardan alınmıyor mu?

Bundan sonraki satırlarda, sık kullanılan bazı vitamin ve minerallerle ilgili olarak bu soruların cevaplarını arayacağız.

Vitamin ve mineraller ve eser elementler doğurganlık için oldukça büyük bir önem taşıyor. Doğal yollardan alınan vitamin ve minerallerin vucuda uyum sağlaması çok daha kolay. Hamile kalmak isteyenler bu önemli maddelere çok dikkat etmeliler.

E Vitamini :

E vitamini eksikliği kadınlarda yumurtalıkların çalışmasını engelliyor. Buğday çimi,fıstık,soya,yulaf ezmesinde ayçakirdeğinde veyağında bol miktarda bulunmaktadır.

A vitamini :

Avitamini eksikliği kadınlarda adet düzensizliğine ve göğüslerin sertleşmesine neden olur. Balık yumurta,tereyağı, ıspanak, tere,havuçta bol miktarda bulunur.

B12 vitamini :

Yumurtalığın kusursuz işlemesini sağlıyor. Bu vitamini eksikliği doğurganlığı da etkiliyebiliyor. B12 vitamini ve folik asit yumurtalığın kusursuz işlemesini sağlıyor. B12 vitamini ve folik asit eksikliği ise doğurganlığı etkiliyebiliyor. A. E. C vitaminleri hücrelere zarar veren moleküllerin üretimini engelliyor.

B6 vitamini :

Bu kıymetli vitamin hücre bölünmesini sağladığı için gebelikte vazgeçilmez bir vitamin. B6 vitamini folik asit, magnezyum ve çinko gibi minerallerle birleştiği zaman cinsellik hormonunun üretimini artırıyor.

MİNERALLER

ÇİNKO :

Sadece insanların değil, yeryüzündeki tüm canlıların en önemli enerji kaynağı tahıl tohumları. Tahılları ya oldukları gibi tohum olarak, ya da işleyip, un, nişasta, yağ, kepek, şeker olarak tüketiyoruz.

Dünyanın en çok tüketilen tahıllarından ikincisi olan pirinç, özellikle yoksul Asya ülkelerinde temel besin maddesi. Bizim gibi ülkelerde ise pirincin yerini buğday alıyor. Buğdaydan, bulgur ve un elde ediliyor. Unla ise temel besinimiz ekmek ve diğer hamur işleri hazırlanıyor. Dünya pirincinin yüzde 93'ü Asya topraklarında üretiliyor. Ama tüm dünyadaki buğday tarlalarının kapladığı alan, pirinç tarlalarının iki misli. Tohum halinde olan tahıl ürünlerinin yüzde 10-14'ü nem, yüzde 58-72'si karbonhidrat, yüzde 8-13'ü protein, yüzde 2-5'i ise yağ. Bu arada tahılların madensel tuz ve çeşitli vitaminler içerdiklerini de unutmamak gerek. Tahılların beslenmemizdeki önemleri malum. İçerdikleri bol miktarda karbonhidrat ve protein sayesinde hem enerji sağlıyorlar hem de protein ihtiyacımızı karşılıyorlar. Ülkemizde, insanlar enerji ve protein ihtiyaçlarının yüzde 70-80'ini tahıllardan karşılıyorlar. Gelişmiş, zengin ülkelerde ise bu oran yüzde 25-30 civarında.

İnsanoğlu binlerce yıldır meyve tüketiyor ve tadını çıkarıyor. Yüzde 80'i su olan meyveler, hepimizin bildiği gibi, bol miktarda vitamin ve mineral içeriyor. Aynı zamanda lifli oldukları için organizmayı temizleme ve toksinlerden arındırma yetisine de sahipler. Özellikle bağışıklık sisteminin güçlenmesinde meyvelerin önemli rolleri olduğu biliniyor. Kalorileri düşük olan meyveler (muz, incir ve üzüm gibi istisnai olanlar da var), dengeli beslenme programlarında önemli bir yere sahip. Ancak, kimi uzmanlar meyvelerin içerdikleri şeker nedeniyle tüketim miktarının sınırlandırılması gerektiğini, kimileri de meyve şekerinin (früktoz) kolay özümsenebilir olmasının, diyetlerde sorun yaratmadığını, hatta organizmanın şeker ihtiyacını karşılamak yönünden gerekli olduğunu savunuyor. Elbette ne tür bir diyet yapılırsa yapılsın meyve tüketiminin de bir ayarı olması gerek.

Vitamin nedir?

Normal yaşamın sürdürülmesi için gerekli olan, yiyecekler içerisinde doğal olarak bulunan basit yapılı bileşiklerdir.

Vitaminler ve görevleri;

Vücut fonksiyonunun düzenlenmesinde ve devamlılığında önemli rol oynarlar. Yağda ve suda eriyenler olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Yağda eriyenler A - D - E - K vücutta depolandığı için hergün almaya gerek yoktur. Suda eriyenler B - C ise depolanmazlar, fazlası dışarı atılır. Her gün alınması gerekir.

Vitaminler ve faydaları;

Doğal vitaminler hangi besinlerde bulunur?

A VİTAMİNİ
Çocukların büyümesine yardımcı olur. Yangılara karşı bedenin direncini sağlar. Gözü korur, besler ve iyi çalışmasını güvence altına alır. Bulunduğu besinlerden bazıları şöyledir:

Süt, koyun eti, yumurta, balık, dana eti, tavuk eti ve av hayvanlarının eti, kuşkonmaz, patlıcan, tereyağı, havuç, kereviz, lahana, karnıbahar, hurma, ıspanak, ekmek, hamurişleri, çilek, taze fasulye, mercimek, kavu, şalgam, portakal, greyfurt, maydanoz, armut, elma, patates ve domates.

B(1) VİTAMİNİ

C vitamini alındıktan en az iki saat sonra ince bağırsak tarafından emilir. Günlük tüketim miktarı 100 mg ile 150 mg arasında olduğunda vücut tarafından yüzde 75 i emilirken alınan miktar 1000 mg çıktığında sadece yüzde 50 kadarı emilebilinmektedir. C vitamini yüksek dozda tüketildiğinde B vitaminini azaltmakta ve bazı toksik etki yapan vücutlarda böbrek taşı oluşmasına neden olmaktadır. Günlük C vitamini alım miktarı sigara içenlerde normal insanın iki katı kadar olmalıdır. Hamileler, sporcular da günlük dozun üzerinde C vitamini kullanabilir. Yetişkinlerde günlük kullanım miktarı 75 mg ile 100 mg arasında olması yeterlidir. Sporcularda günlük doz 250 mg ile 500 mg arasında kullanılabilir. C vitamini diğer vitaminlere oranla çok dayanıksızdır. Onun için tüketim öncesi gıda maddelerinin hazırlanması sırasında titiz davranmak gereklidir. Doğal yolla alınan C vitamini emilimi saf olarak alınan vitaminden daha fazladır.

Unutulmamalıdır ki dengeli beslenme programlarıyla günlük vitamin ihtiyaçları rahatlıkla karşılanabilir. Yeşil sebze ve meyveler güzel sofralara...

C vitamininin yararları

* Demir emilimini artırır.

Canlılarda büyüme, sağlık, üreme için gerekli besin maddelerinin alınması. Besinler, bedende gerçekleşen kimyasal tepkimeler için gerekli kimyasal enerjinin yanı sıra, bedene destek olan, hücrelerin oluşması ve yenilenmesi için gereken maddeleri de sağlarlar. Canlıların varlıklarını sürdürebilmeleri için çeşitli kimyasal bileşenler içeren besinler almaları gerekir. Sporculara güç kazandırmak için ya da şişmanlık, şeker hastalığı ve kalıtımsal bozukluklar gibi sorunlara da karşı da, özel beslenme rejimleri uygulanabilir. Dengeli bir rejimde kişinin aldığı kalori, bedenin gereksinmesine uygun olmalıdır. Beslenme rejiminin önemli bileşenleri proteinler, yağlar, karbonhidratlar, su, vitaminler ve tuzlar ile bazı az bulunan elementlerdir. Bunlar uygun ve dengeli biçimde alınmazlarsa, beslenme bozukluğu hastalıkları ortaya çıkar.

Kişinin dengeli beslenmesi için alınan besinler 5 grupta incelenir:

* Tahıl ve Ekmek Grubu
* Süt ve Yoğurt Grubu
* Et Grubu
* Sebze ve Meyve Grubu
* Yağ ve Şeker Grubu

Kobalamin olarak ta adlandırılan B12 suda eriyen bir vitamindir. Diğer suda eriyen vitaminlerden farklı olarak vücut dokularında depolanabilir. Bu yüzden eksiklik belirtilerinin ortaya çıkması yıllar alabilir.

Vitamin B12 hayvansal gıdalarda bulunur.Karbonhidratlar, protein ve yağların işleme tabi tutulması için gereklidir. Özellikle sinir hücrelerinin büyümesi ve tüm hücrelerin tamirinde önemli rol oynamaktadır.Protein oluşumunda aminoasitlerin işlevinde rol oynamaktadır. Folic asit ile bileşimi sinir hücrelerinin kılıflarının korunabilmesi ve DNA sentezi için gereklidir; sinir iletilerini kolaylaştırır.

B12 vitamini ince barsaklarda emilir. Diyetle yetersiz alınım, bazı hastalıklar sebebi ile ince barsaklardan yetersiz emilim B12 vitamin eksikliğini oluşturur.

Hafif derecede B12 eksikliği çok sık görülür. Uyuşukluk, unutkanlık, sabahları yataktan yorgun kalkma gibi belirtiler verir.

Ağır vitamin B12 eksikliğinde ise sinir fonksiyonlarının bozulduğu kronik hastalıklar ortaya çıkmaktadır. alıcı sinir harabiyetine yol açabilir.

Pyridoxine, pyridoxal, pyridoxamine gibi suda eriyen bir gurub madde bu vitamin olarak bilinir.

Suda eriyen vitamin olduğundan vücutta depolanamaz, günlük gereksinin hergün alınmalıdır.

B 6 vitamini tüm diğer vitaminlerden daha fazla canlılık fonksiyonları için gereklidir.

Protein, karbonhidrat ve yağların metabolizmasında yer alan bir ko-enzimdir. B 6 vitamini bir çok hormonun yapılması, kırmızı kan hücrelerinin yapılması, sinir sisteminin bazı taşıyıcı moleküllerinin yapılmasında ve daha bir çok fonksiyon için gereklidir.

Beyinimizde serotonin adı verilen ve bulunduğumuz ruh durumunun belirlenmesinde, uyku ve iştah açıklığımız için önemli olan bir taşıyıcı molekülünde yapılması için gereklidir. Ağrıya duyarlılığımızda da B 6 vitamini önemli bir yer tutar.

B 6 vitamini eksikliğinde uyku sorunları belirir ve ciddi beyin fonksiyon bozuklukları gözlenir.

Depresyon, kusma, anemi, deri problemleri, zayıflamış bağışıklı sistemi yanıtları B 6 vitamin eksikliğinde görülür.

Bebeklerde B 6 vitamin eksikliğinde hırçınlık, aşırı reaksiyonlar vermek ve ileri durumlarda ise havale görülür.

Eğer gözlerinizin sağlıklı kalmasını istiyorsanız, saçlarınız ve kemik yapınızın öneminin farkında iseniz, A vitaminini ihmal etmeyin.

A vitamini, iyi bir görüş sağlar. Özellikle gözler için çok faydalıdır. Sağlıklı bir cilt, saç ve kemik yapısı için gereklidir.

Enfeksiyona karşı koymayı sağlar.

Hücrelerin sağlığı ve yenilenmesi açısından önemlidir. Özellikle anne karnındaki bebeğin sağlıklı gelişimi için hamilelerin A vitamini alması gerekir.

Henüz ispatlanmamış faydaları:

Sebze ve meyvelerde çok fazla bulunan A vitamini ve betakarotenin, kanser oluşumunu ve kalp krizi riskini azalttığı hala tartışılmaktadır.

A vitamini eksikliği;

Gece körlüğüne, Gözde kurumaya, Deri kuruluğuna, Hastalıklara karşı dayanıklılığın azalmasına, Çocuklarda dişlerin biçimsiz ve sağlıksız gelişmesi, gelişmenin yavaşlamasına neden olur.

A vitaminine en çok ihtiyacı olanlar:

Alkolikler, sigara içenler, gençler, hazımsızlık veya karaciğer rahatsızlıkları olan kişiler.

Çok fazla alındığı takdirde...