Atelektazi akciğerlerin yetersiz genişlemesi veya daha önceden genişlemiş akciğerin kollabe olması ile göreceli olarak daha az hava içeren akciğer parankiminin oluşmasıdır. Anlamlı atelektazi oksijenlenmeyi azaltır ve enfeksiyona zemin hazırlar. Edinilmiş atelektazi ile daha çok erişkinlerde karşılaşılır ve obstrüksiyon, kompresyon ve kontraksiyon atelektazi olmak üzere ayrılabilir.

Resorbsiyon atelektazisi; hava yollarının tam tıkanması sonrasında bunun distalinde etkilenen alveollerdeki oksijenin resorbe olması ile oluşur. Etkilenen alveollerde kan akımında etkilenme olmaz. Akciğer hacmi azldığından mediasten etkilenen akciğer tarafına kayar. Buna temelde aşırı sekresyonlar (müköz plaklar) veya küçük bronşlardaki eksudalar neden olur. Bu nedenle bronşial astma, kronik bronşit bronşiektazi, yabancı cisim aspirasyonu ve ameliyat sonrasında görülebilir. Bronş tümörleride atelektaziye neden olabilir, birçok durumda tam olmayan obstrüksiyon lokalize amfizem oluşturur.

Kompresyon atelektazisi: plevral kavite parsiyel veya tam olarak sıvı (hidrotoraks), eksüda (pitotoraks), tümör, kan (hemotoraks) veya hava (pnömotoraks) ile oluşabilir. Sık olarak kardiyak yetmezliğe bağlı plevral sıvı oluşan hastalarda ve plevral kavitedeki neoplastik efüzyonlarda görülür. Benzer olarak peritonit veya subdiafragmatig abseli olgulardaki gibi diaframın anormal yükselmesi postoperatif ciddi kötü olan hastalarda bazal atelektazi olşur. Kompressiv atelektazide mediasten etkilenmis akciğere doğru yön değiştirir.

Yamasal atelektazi; neonatal veya adult respiratuvar yetmezlikli olgularda olduğu gibi pulmoner sürfaktan kaybı olan yerlerde olabilir.

Kontraksiyon atelektazisi akciğer ve plevrada akciğerlerin genişlemesine engelleyen lokalize veya yaygın fibrotik değişiklikler olduğunda görülür.

Kontraksiyon dışında kolabe olan akciğer parankimi yeniden genişlediğinden atelektazi reverzibl bir hastalıktır. Ancak atelektazik akciğerde infeksiyona yatkınlık bulunur.

Sait Şen
Ege Üni Tıp Fakültesi Patoloji AD