Yenidoğanda respiratuvar distress sendromu (RDS) ve hyalin membran hastalığı eş anlamlı olarak kullanılmaktadır. Siyanoz, interkostal ve sternal çekilme gürültülü solunum ile doğumdan hemen sonra ortaya çıkar. birçok nedenleri vardır. Bunlar annnenin aşırı sedasyonu, doğum sırasında kafa hasarı, kan ve amniotik sıvı aspirasyonu intrauterin hipoksi bunlar içinde sayılabilir.

Makroskopik olarak akciğerler kollabe koyu kırmızı pembe renkte ve karaciğer kıvamındadır. Histolojik olarak doku solid görünür ve iyi gelişmemiştir. Distal bronş ve bronşiolleri döşeyen epitelde nekroz görülür, bu epiteller distal hava yollarını kapatabilir. İlk yarım saatte hyalen membran gelişebilir, genelde 2 saatten sonra gelişir. Hyalen membran terminal bronşiollleri ve alveoller duktusları kaplar. Daha distalde olan alveoler saklarda kollpas olur (atelektazi) membranlar nadirdir.

Eosinofilik membranlar plazmadan köken alan proteinöz eksuda ve nekrotik epitelial hücrelerden oluşur. Fibrin azdır, pulmoner arteriollerde fibrin trombüsü olabilir. Bilirubin düzeyleri yüksekse membranlar yeşil boyanabilir. Daha sonra hyalen membrana karşı reaksiyon gelişir (24 saat sonrası). Makrofajlar ve az sayıda polimorflar bulunur.

Hyalen membran hastalığı hava yolları ile vasküler lümenler arasındaki bariyerde akut akciğer hasarını gösterir. En sık neden prematurite ve sürfaktan eksikliğidir. Sürfaktan tip II pnömositler tarafından sentezlenir. Yenidoğanın ilk solunumu ile alveol yüzeyine yayılır ve yüzey gerilimini azaltarak alveollerin açık kalmasını sağlar. Sürfaktan eksikse akciğerler kollabe olmaya eğilimlidir ve soluk almak için daha çok güç harcanır.

Sürfaktan sentezi hormonlar tarafından düzenlenir. Kortikosteroidler sürfaktan proteinlerinin ve beraberindeki bulunan apoproteinlerin oluşumunu stimüle ederler. Tiroksin sinerjik, insülin ise antagonist etki gösterir. Prematürite sürfaktan eksikliğinde önemli faktördür. Amniosentez ile lesitin / sfingomyelin (L/S) oranına bakarak respiratuar distres sendromu riski tahmin edilebilir. Oranın 2 olması akciğer olgunluğunu, 1.2 olması riski 1’in altında olması kesin riski gösterir.

Sait Şen
Ege Üni Tıp Fakültesi Patoloji AD